„ბაზარნიკები“

„ბაზარნიკები“

თფილისში – ქალაქში, სადაც ვაჭრობა ერთ-ერთი მთავარი ეკონომიკური აქტივობა იყო და თფილისურ ბაზრებში, რომელთა სიჭრელის ქება შორს გაისმოდა, სადაც ყოველდღიურად ათასობით ადგილობრივი თუ სხვა ქვეყნის „ქვეშევრდომი“ ირეოდა, ვაჭრობის სფეროში გამეფებული „უწესოება“ ჩვეულებრივ ამბად იყო ქცეული.

დღე არ გავიდოდა, ძველი თბილისის ამა თუ იმ გაზეთს ქალაქის ბაზრებში არსებულ უკანონობაზე, ჩარჩ-ვაჭრე­ბის „შაითანობაზე“, კინტოების თავგასულობაზე და, რაც მთავა­რია, სიძვირესა და ვაჭრების მხრიდან გულუბრყვილო ხალხის გაბრიყვებაზე არ დაეწერა.

საგულისხმოა, რომ, როგორც წესი, ქალაქის საბჭო თუ გამ­­გეობა არ ცდილობდა ამ განუკითხაობის უარყოფას და ხშირად თფილისურ ბაზრებსა თუ ზოგადად, ვაჭრობის სფეროში არსე­ბულ ვითარებაზე ქალაქის საბჭოს სხდომებზეც კი მსჯელობდ­­ნენ. მეტიც, ზოგჯერ ისე მოხდებოდა, რომ თვით ქალაქის თავი „დაიარებოდა“ ბაზრებში არსებული ვითარების საკუთარი თვა­ლით სანახავად.

თუმცა არსებულ არასახარბიელო ვითარებასა და განუ­კითხაობაში, მოსახლეობა, როგორც წესი, ქალაქის მესვეურებს ადანაშაულებდა, რადგან მიაჩნდათ, რომ ბაზარს სათანადო ყურადღება არ ექცეოდა, ხოლო პასუხისმგებელი პირები, ვისაც თფილისურ ბაზრებში წესრიგის დაცვა ევალებოდა, დაკისრებულ მოვალეობას ჯეროვნად არ და ვერ ასრულებდნენ.

სწორედ ამის გამო იყო, რომ ქალაქის ბაზრებში ათასი „უწესოება“ ხდებოდა: „სოფლის ხალხის წეწვა-გლეჯა“, „ისეთი სიძვირე, ისეთი მოტყუება ხალხისა თუ წონაში და თუ ზომაში, რომ არც ერთი მყიდველი კმაყოფილი არ მიდიოდა ვაჭრისაგან“, „ვაჭრებს ყურის-მგდებელი არავინა ჰყავდა, ჩარჩები ჰყიდულობ­­დნენ ხორაგს და აძვირებდნენ“.

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, ხშირად, ყველაზე მე­ტი სავაჭრო პოლიციის წარმომადგენლებს, ე.წ. ბაზარნიკებს „ხვდებოდათ“. როგორც ძველი პრესიდან ვიგებთ, სავაჭრო პოლიციის მოხელეები, საკუთარი დისკრეციის ფარგლებში, პა­სუხისმგებლები იყვნენ, რომ ვაჭრებს პროდუქტი დაწესებულ ნიხ­­რზე ძვირად არ გაეყიდათ, გლეხების საქონელი ჩარჩ-ვაჭრებს არ ჩავარდნოდათ ხელში, კინტოების თავნებობა არ დაეშვათ, კლიენტები წონაში არ მოეტყუებინათ და ა.შ. ანუ, საერთო ჯამში, მინიმალურად მაინც ყოფილიყო დაცული ის წესი და რიგი, რაც ქალაქის ბაზრებისთვის დამახასიათებელ ქაოსში გარკვეულ წესრიგს მაინც შეიტანდა.

ბაზარი მეიდანზე და მეტეხის ციხე / ეროვნული ფოტომატიანე

მაგრამ რატომღაც ისე ხდებოდა, რომ „ბაზარნიკების“ გულ­­გრილობაზე, კორუმპირებულობასა და არაპროფესიონალიზმზე წლების განმავლობაში არა მხოლოდ მოსახლეობა, არამედ ქა­ლაქის ხმოსნებიც კი საუბრობდნენ:

„გვატყობინებენ, რომ ჩვენს ბაზრებში და მაედნებზე ძალიან უწესოდ იქცევიან ბაზარნიკები და საზოგადოთ ის პირნი, რო­მელთაც ვაჭრობის ზედამხედველობა აქვთ მინდობილიო. საწყა­ლი ვინმე ხამი გლეხი თუ დაინახეს, კინ­­ტოები ცალკე ატყუებენ, სტაცებენ იმათ სავაჭროსაო და ბაზარნიკები კიდევ ცალკე ისეთს და იმდენ გადასახადს ახ­­დევიებენ, რომელიც სრულებით კანონით არ ერგებათო“;

„ყოველის მხრით უკმაყოფილებას აცხადებენ ქალაქის გამგეობის პოლიცი­აზე, ანუ ესრედ წოდებულ ბაზარნიკებზე; გვეუბნებიან და გვწერენ, რომ ქალაქის ტაქსას ვაჭრები სრულიად არ უყურე­ბენო, როგორც შეხვდებათ, როგორც მოახერხებენ ისე ატყვილებენ ხალხს და ბაზარკინებს კი ამ დროს დაუღიათ პირი და შესჩერებიან ვაჭრებს, ხმასაც არ იღე­ბენო…“

ამას გარდა, „ბაზარნიკების“ მისამარ­­თით არა ერთხელ და ორჯერ გაჟღე­რებულა, ჩარჩებისგან და ვაჭრებისგან ქრთამს იღებენო. ამ საკითზე თვით „თფილისის ქალაქის რჩევაშიც“ კი საუბ­­რობდნენ:

„გასულ ორშაბათს თფილისის ქალა­ქის რჩევაში თითქმის მთელი სხდომა სავაჭრო პოლიციის თაობაზედ იყო სჯა.

საზოგადოთ ხმოვანებისაგან ის აზრი იყო გამოთქმული, რომ ახლანდელს სა­ვაჭრო პოლიციას, ე.ი. ბაზარნიკებსა და ნაცვლებს, სარგებლობის მაგიერ უფრო მომეტებული ვნება მოაქვთ ქალაქისათ­­ვის, იმათა და ვაჭრებს პირი აქვთ ერთ­­მანეთში შეკრული, ტაქსას არ უყურებე­ნო, ქრთამსაც იღებენო და სხვ.

ბოლოს, დიდი ხნის მოლაპარაკების შემდეგ, რჩევამ გადაწყვიტა, რომ სავაჭ­­რო პოლიციის გასამართავად ქალაქის გამგეობას მიეცეს წელიწადში 8040 მანეთი“, – წერდა გაზეთი „დროება“ 1879 წელს.

თუმცა ამგვარი გადაწყვეტილებები და ინიციატივები საერთო სურათს ვერ ცვლიდა…

ყველა სიკეთესთან ერთად, სავაჭ­­რო პოლიციის უპასუხისმგებლობა, უყურადღებობა და ლამის ჩვეულებრივ ამბად ქცეული ქრთამის აღების ფაქტები, გარკვეულწილად, ბაზრებში პროდუქტზე ხელოვნურად გაზრდილი ფასის ერთერთი მთავარი წინაპირობაც იყო:

„ერთ-ერთი საშუალება სიძვირის წი­ნააღმდეგ: ხეირიანი, პატიოსანი ყურის­­მგდებლები, ბაზარნიკებია, რომელნიც ერთს გირვანქა ყველში ანუ წვანილში არა ჰყიდიან თავიანთ სინიდისს და არ აძლევდნენ ვაჭრებს ნებასა, რომ რო­გორც ჰსურსთ და რა ფასათაც ესიამოვ­­ნებათ, იმ ფასად გაჰყიდონ ხორაგეული საქონელი“.

ასეთი, იოლად მოსასყიდი „ბაზარნიკების“ პირობებში თავად შეგიძლიათ განსაზღვროთ, რა აზრი ჰქონდა სავაჭრო პოლიციის ჯიხურებში სავალდებულოდ შემოღებული საჩივ­­რების სპეციალური წიგნების არსებო­ბას, რომელშიც მოსახლეობას წესების დამრღვევი ვაჭრების შესახებ შეეძლო საჩივრის დაფიქსირება. წერა-კითხ­­ვის გავრცელების დონისა და ზოგადად, სავაჭრო პოლიციის მიმართ არსებული ნიჰილისტური განწყობების გათვალის­­წინებით, რთულად წარმოსადგენია, თფილისელებს ამ წიგნის ფურცლები აეჭ­­რელებინათ.

ანალოგიურად, ნაკლებად შედეგია­ნი უნდა ყოფილიყო, ქალაქის გამგეო­ბის ზემოხსენებული გადაწყვეტილები­დან რამდენიმე წლის შემდეგ, სავაჭრო პოლიციის მოხელეთა ფარდულებში სპეციალური ყუთების განთავსების ინი­ციატივა, სადაც უკმაყოფილო მოქალაქეს ანონიმურად შეეძლო ამა თუ იმ ვაჭრის უკანონო ქმედებების შესახებ საჩივრის დატოვება.

„ყველსა და წვანილში“ სინდისის გამყიდველი „ბაზარნიკები“ ამგვარ სა­ჩივრებსაც, დიდი ალბათობით, ვაჭრების დაშანტაჟებისა და დამატებით, „ერთიორი კაპიკის“ შოვნის საშუალებად გაიხ­­დიდნენ.

დღე ერთი იყო და საჩივარი ათასი, მით უფრო, რომ როგორც სავაჭრო პოლი­ციის მოხელეებზე ჰყვებოდნენ, უკანონო გადასახადის დაწესება მათ დამატე­ბითი შემოსავლის წყაროდ ჰქონდათ ქცეული.

თბილისის სავაჭრო ზედამხედველის ნიშანი, 1870 წ.

მაგალითად, გაზეთ „კავკაზისთვის“ ტფილისის ერთ მოქალაქეს მიუმართავს „ბაზარნიკების“ უკანონო ქმედებაზე საჩივრით. ამგვარი ტექსტები იმდრო­ინდელ გაზეთებში ხშირად ქვეყნდებო­და. ტფილისის ეს მოქალაქე „კავკაზს“ სწერდა:

„ავლაბარში ვიყავი და ერთს ჩემს ნაცნობს გლეხს, რომელსაც ურმით ღვი­ნო ჩამოეტანა გასასყიდლად, ველაპა­რაკებოდი. ამ დროს მოვიდა ამასთან ბაზრის ზედამხედველი და რაღაც ხარჯი ორი მანეთი მოსთხოვა. გლეხმა უჩვენა ქაღალდის ნაკუწი და უთხრა, კვიტანცია მაქვსო, გარდავიხადეო. ამის შემდეგ ბაზარნიკი მოშორდა ამას და სხვებთან მივიდა.

როცა ამ გლეხს ვკითხე რა ხარჯი გთხოვა მეთქი, ამიხსნა, რომ კვირაში ორ მანეთს გვახდევინებს ყველა გლე­ხებს ურემზედაო, უამისოთ არ გვიშვებს ღვინო გავყიდოთო.

იმ ჟამად 17 ურემი ღვინო იდგა იქ, თი­თოეულს თუ კვირაში ორ მანეთს ახდე­ვინებს, თვეში 136 მანეთი შედგება. ნეტა სად მიდის ეს ფული? რამდენათაც ვიცით, სოფლიდამ შემოტანილ ხორაგზე არაფე­რი გადასახადი არ არის დადებული. მაშ ვის ჯიბეში მიდის ეს ფული?“

ეს და სხვა მისთანა ბრალდებები და შენიშვნები, როგორც წესი, რჩებოდა ხმად მღაღადებლისა უდაბნოსა შინა, მაგრამ ზოგჯერ, მოსახლეობის თუ ქალა­ქის მესვეურთა საჩივრების საპასუხოდ, სავაჭრო პოლიციის წარმომადგენლებიც აიმაღლებდნენ ხმას და საკუთარი უდა­ნაშაულობის დასამტკიცებლად მთელ რიგ არგუმენტებსაც მოიხმობდნენ.

ერთი ამგვარი წერილით სავაჭრო პოლიციის ზედამხედველ ფ. წითლიევს მიუმართავს გაზეთ „დროების“ რედაქ­­ტორისთვის. აი, რას წერდა წითლიევი:

„დროების“ სხვადასხვა ნომრებში და­ბეჭდილია შესახებ ტორგოვის [სავაჭრო] პოლიციის მოსამსახურე პირებისა; სწერია ასე: ვითომც ბაყლები და მიკიტ­­ნები დესეტნიკებს არაყს ასმევდნენ და ქრთამს აძლევდნენ, ესენი სოფლის ხალხს წეწვა-გლეჯით იარმუკიდგან ერე­კებოდნენ და სხვ.

ამნაირი მოქმედება არც იარმუკაში და არც თუ სხვა ბაზარში ტორგოვის პო­ლიციის მხრიდან სრულიად არ ყოფილა და არც თუ როდისმე მოხდება!

მხოლოდ წარსულს აპრილის თვეში, ათამდისინ რძეულის გამსყიდავთ დე­და-კაცებმა კი იჩივლეს ქალაქის ახალ თავთანა პოლიციის აფიცრებზედ და დესეტნიკებზედა, რომელთაც ამ მოჩივ­­რებთათვის აეკრძალათ რძეულის გას­­ყიდვა სემინარიის წინ ქუჩაზედა; ამის გამოც მე ვიყავი სწრაფლის ბრძანებით გაგზავნილი უფალ ქალაქის თავის ა.ს. მატინოვისაგან შესატყობლათ და დასაკ­­მაყოფილებლათ მოჩივრებისა; ამათ მე იმავე დღეს უჩვენე სემინარიის პირ-და-­­პირ ადგილი, სადაც იმ დღიდგან იგინი დღესაც ყიდიან თავისუფლათ ყოველს რძეულსა.

შემდეგ ამ ამბებისა, მესამეს დღეს, იყო კიდევ ერთი შემთხვევა: რამდენიმე საპალნე წალკის ოკრუღიდან მოტანილი კვერცხები გავყავი შუაზედა; ეს კვერ­­ცხები უნდა გაეყიდნათ ზოგთ თათრის მოედანზედ და ზოგთ კი სემინარიის მახლობლათა. ამათგანი ერთი კაცი სემი­ნარიის წინ დაემწყვდია საპყრობილეში მესამე ნაწილის პოლიციის პრისტავსა იმისათვის, რომ სახედრები აქ რათ გიდ­­გათო.

ამაზედ მაცნობეს თუ არა, მაშინათვე წავედი აღნიშნულის პრისტავის კანცე­ლარიაში, ვნახე პრისტავის თანაშემწე უფალი შიუკოვი, რომელმაც ჩემის თხოვ­ნის შემდეგ განათავისუფლა საპყრობი­ლიდგან კვერცხის გამყიდავი დატუსაღე­ბული პირი.

აგრეთვე დაბეჭდილია, რომ ქალაქის რჩევაში მრთელს სხდომას ჰქონია სჯა ტორგოვის პოლიციაზედა; საზოგადოთ ყოფილა იმათგან გამოთქმული, რომ ნაცვლებს და ბაზარნიკებს სარგებლობის სამაგიეროთ ქალაქისთვის ვნება მო­აქვთო, ამათა და ვაჭრებს ერთმანეთში პირობები აქვსთ შეკრულიო, ქრთამებს იღებენო და სხვ.

ამის პასუხათ მე განვაცხადებ: თუ რომ მართლა რჩევაში რომელსამე პირს გამოუთქვამს ზემოთ-მოყვანილი სიტყ­­ვები ტორგოვის პოლიციის მოსამსახურე პირებზედა, იმას ამ საგანზედა სრულე­ბით არა სცოდნია გარემოება;

ჩვენ ვაჭრებთან ვისთანმე არა­ვითარი კავშირი და პირობები არა გვაქვს-რა შეკრული, არც თუ ქრთამი აგვიღია. ამ სიტყვებს ვამ­­ბობ დამტკიცებით მომატებულათ უფრო ჩემზედა და თუ რომ სხვებ­­თაგან ვინმე როდისმე ყოფილან ცუდს საქმეში შენიშნულები, მა­შინათვე ქალაქის თავის მხრიდ­­გან ყოფილან სამსახურიდგან დათხოვნილები.

აი ზოგნი ბაზარნიკები რაზედ და­ითხოვეს: ერთს აეღო ორიოდე აბაზი მეფურნეებისგანა; მეორეს აეღო ერთი აბაზი ბაყლისგანა; მესამეს აეღო ნი­სიათ ათი შაურის პური მეფურნისგანა, მეოთხეს ორ მანეთს დაპირებოდნენ და არ მიეღო კი, მეხუთეს ორი მანე­თი აეღო, მეექვსეს თათრის მოედანში ტომრებიდგან დაფანტული ხორბალი და ქერი ხელსახოცით ეგროვებინა და სა­ღამოთი ქათმებისთვის შინ მიქონებო­და ხოლმე და სხვ. და სხვ.

თუ რომ ამისთანა მცირედზედ არიან ხოლმე სამსახურიდგან დათხოვნილე­ბი, იფიქრეთ, თუ კი ამაზედ მომატებუ­ლი დანაშაული ვისიმე გვეცოდინება, განაღა შეიძლება იმ პირის სამსახურში დარჩენა?

თუ რჩევამ ნამდვილად იცოდა თა­ვიანთ გამოთქმულს აზრზედა, ნუ თუ ამისთანა საქმეზედ გაჩუმება ემართათ, შეეძლოთ ერთბაშათ სუყველანი და­ეთხოვნათ სამსახურიდგან შერცხვენი­ლები, და იმისთანა პირები დაენიშნათ იმათ ადგილას, რომელთაც ქალაქისთ­­ვის სარგებლობის მოტანა შესძლები­ყოთ; ან თუ გარეშე პირისგან ვისგანმე იყვნენ ამაზედ დარწმუნებულები, ესეც გასაკვირველია, გაუგებლათ როგორ ერწმუნებოდნენ ვისმეს; ბრალიანს და უბრალოს ღორ-ხბოსაებრ ერთმანეთში რად გვირევდენ?

კარგი იქნებოდა, რომ ეს ჩვენზედ მოლაპარაკე პირი დაეპირდაპირებინა ვისმეს ჩემთვისა და სახელდობრ ეჩვე­ნებინა – რომელს ვაჭრებთან რა ნაირი პირობები გვაქვს შეკრული და ან ქრთა­მი რა საგანზედ და ან ვისგან აგვიღია; დაქადებით ვიტყვით, უთუოთ თავის გავიმართლებდი.

ნურა ყურმა ნუ გაიგონოს, რაც ეს ხალხი, ბაზარნიკები, უბედურათ ემსახუ­რებიან, მაგრამ სიღარიბის გამო ყველას უსიამოვნებისთვის თავი მიუშვერიათ; ყოველს კვირა დღით და ბედნიერ დღე­ებშიაც ფეხზედ დგანან და ქალაქს უვლი­ან, რაც კი შეუძლიანთ.

არ არის იმისთანა ბაზარნიკი, რომ სამჯერ და ორჯელ მაინც არ იყვნენ დაბალი ვაჭარი ხალხისა­გან გალანძღულები; ზოგს ნიშან­­ზედ [ზნაკზედ] ხელს კიდებენ და ამ სიტყვებს ეუბნებიან: „ეს ზნაკი ძაღლისა არის, ვინ მოგცათო!“ ზოგს პალტოს ახევენ, ზოგს ყელში უჭერენ დასახრჩობათა და სხვ.

მეც კი ვარ რამდენიმე პირისაგან სამსახურის აღსრულების დროს გაუპა­ტიურებული. თუმცა ზოგიერთს საგან­­ზედ აქტებიც არის შედგენილი და სუდის წესით საქმეები წარმოებს, მაგრამ ჯერ ერთს საქმესაც ბოლო არ მოღებია, რომ აღსრულებაში იყოს მოყვანილი და ხალხს სამაგალითოთ მაინც ქონოდეს სახეში.

ეს ხომ ყველამ ვიცით, სუდებში დაწყობილ საქმეებზედ, თუნდ მცირედ­­ზედ იყოს თუნდ დიდ რაზედმე, ერთნაი­რი წარმოება, მოცდენა და სიარული უნ­­და; ბაზარნიკებს ამ აქტების საქმეებზედ ხშირად უხდებათ სუდებში მისვლა-მოს­­ვლა და კიდეც ამტკიცებენ ხოლმე.

ამისთანა წინააღმდეგი ხალხისაგან კეთილი წესიერება საიდგან შესდგება? წინააღმდეგ პირთან საქმე რომ გვინ­­დოდეს შევასრულოთ, ათზედ მეტი კაცი გაუჩნდებიან ქომაგათა.

საკვირაო ბაზარი / დიმიტრი ერმაკოვის ფოტო

იმისთანა ვაჭრის დუქანს იშვიათად იპოვნით, თუ რომ ყველასფერს გაუშინ­­ჯავთ, სამ-სამი და ორი მაინც კანონის წინააღმდეგი ნაკლოვნობა არ უპოვნოთ – რომელ ერთზედ გნებამთ შეადგინოთ აქტი, ან სად არის იმოტელი დროება და ძალა, რომ ყველა ნაკლულს საგანზედ აქტები დაიწეროს? მაშინ მრთელი კან­­ცელარიაც ვერ აუვა აქტების წერასა.

რომ კიდეც შეიძლებოდეს აქტების მოსწრება, უსარგებლო არის, ამისთვის რომ მაგალითად ვსთქვათ:

ტორგოვის პოლიცია შეხვდა ჩარჩე­ბის [პერეკუპსჩიკის] აღკრძალულს ნას­­ყიდს რამდენსამე ქალაქში შემოტანილს სხვა და სხვა ხორაგეულით დატვირთ­­ვილს ურმებსა; აქ ტორგოვის პოლიცი­ას ამის მეტი რა ნება აქვს, უნდა აქტი შეადგინოს და წარუდგინოს ქალქის გამგეობას; გამგეობაც რამდენიმე დღის შემდეგ უგზავნის სასამართლოს გამომ­­ძიებელს, გამომძიებელი გამოძიების შემდეგ უგზავნის უმაღლეს ადგილსა და უკმაყოფილო პირიც გადადის აპელაციი­თა მაღალს ადგილებში!

ნახეთ აქ რა ხდება ჩარჩების მხრი­დანა: ვიდრემდისინ ეს დაწყობილი პროცესი თავდება და საქმე აღსრულება­ში მოჰყავთ, ამ ჩარჩს ეს ნასყიდი დატ­­ვირთული ურმები სადაც სურს იქ მიაქვს, სცლიან და თავიანთ ნებაზედ ჰყიდიან! რამდენ ამისთანა უწესოებას შეხვდება კაცი, აქ ტორგის პოლიცია რის დამნაშა­ვე არის, ის არის ხელებ-შეკრული.

აქტის შედგენის დროსაც აი რა ხდე­ბა: ჩარჩი თავის გვარს, სახელს და საცხოვრებელ ალაგს არ გეუბნება და თუ როგორმე კიდეც გამოათქმევინე და აქტი შეადგინე, ამ აქტზედ მოწმეები არავინ გიწერს ხელსა, სუდებში მოგვინ­­დება თრევაო.

მაგრამ ცოდო გამჟღავნებული სჯობიან: დღეს თუ სრულდება რა­მე ჩვენის მხრიდგანა და მოჩივ­­რებს ვაკმაყოფილებთ, კიდეც იმი­თი, რომ ზოგჯერ კანონს გარეთ გავდივართ, ისრე ვასრულებთ საქმეებსა. ამასაც ვიტყვი, თუ რომ ტორგოვის პოლიციას უკეთესი უფლებანი არ მიეცემა რაც დღეს აქვს მინიჭებული, მაშინ თუნდ ორი ტორგოვის სმოტრიტლის მა­გიერათ ოთხი ნაცვალიც რომ დაი­ნიშნოს და თორმეტი ბაზარნიკის ნაცვლად კიდევ თორმეტიც სხვა მოუმატონ, ჯამაგირებიც ბლო­მათ დაენიშნოს, მაშინაც დაბალი ვაჭრებისაგან უწესოება არ მო­იშლება და თუ შესაფერი უფლება მიენიჭება ტორგოვის პოლიციას, მაშინ შესაძლო არის ყველამაც შეიძლოს ხალხის წესზედ დაყენე­ბა და სინიდისიანათ ვაჭრობის წაყვანა, ისიც ერთბაშათ კი არა, ცოტ-ცოტაობითა…

თუ უნდა ვისმე, რომ ხორაგეული ცო­ტაც არის გაიაფდეს, მოგვცეს ნება და ძალა, სადაც სკლადებში, ქარვასლებში, წისქვილებში და სხვაგან პატრონებს უწყვიათ ყოველი ხორაგეული, ესენი მო­ედნებში გამოგვატანინონ, იქ გაიყიდოს და ნახავთ, თუ რომ მაშინ უმეტესი იაფო­ბა არ ჩამოვარდეს!..

ჩემს მოქმედებაზედ ამას ვიტყვი: აგერ მესამე წელიწადი არის, რაც მე სა­კუთრივ ტორგოვის სმოტრიტლის თანამ­­დებობას განვაგებ; ყველა ღონისძიება მოვიხმარე, ბევრჯელ მწარეთაც მოვეკი­დე და ტკბილათაც ხალხსა, ასე გაშინ­­ჯეთ, როგორც ზემოთ ვსთქვი, ბევრჯელ კანონს გარეთაც მოვიქეც და ვცდი­ლობდი, რომ ქალაქის საზოგადოება ხორაგეულის ვაჭრობაზედ დამეკმაყო­ფილებინა. მაგრამ კიდევაც არ ასრულ­­და სურვილი საზოგადოებისა, იმისთვის, რომ ბევრი რამ არის მიზეზი, რომელსაც აქ აღარ ვაცხადებ…

ბაზარი მეიდანზე / ეროვნული ფოტომატიანე

თუ რომ ამაზე გამკიცხავს ვინმე, რასაც ზემოთ ვაცხადებ, ვინც ჩემზედ უკეთესი აღმოჩნდება, მე იმას ადვილად დაუთმობ ამ ჩემს თანამდებობასა, ახლა იმაც სცადოს ის სიტკბოება, რაც მე ამ ოთხის წლის განმავლობაში გარდამხე­დია ვაჭრებისგანა და რაც საზოგადო­ებას ჩემზედ ცუდი აზრი აქვს – ეს კიდევ მეტი დასტალუღია ჩემთვისა“.

ასე და ამგვარად, როგორც ჩანს, ამ გაკიცხული ინსტიტუტის წარმომადგენ­­ლებსაც ჰქონიათ საკუთარი სიმართლე და სავაჭრო პოლიციის ზედამხედველ ფ. წითლიევის მოყვანილი არგუმენტები, XIX საუკუნის 70-80-იან წლებში არსე­ბული ვითარების გათვალისწინებით, ნაწილობრივ მაინც უნდა ასახავდეს რეალობას.

ამიტომაც ბუნებრივია, „ბაზარნიკები“ არც ისეთი დემონები იყვნენ, როგო­რადაც მათ თფილისის მოსახლეობა ხედავდა, მაგრამ, როგორც ამბობდნენ, „ბაზარი ქალაქის კუჭია, აქ მოაქვთ და გროვდება ყველაფერი, რაც კი ადამი­ანის საკვებს, სასმელს და აუცილებელ საჭიროებას შეადგენსო. თუკი ეს ბაზარი უხეიროა, თუკი იქ უწესობა და უთავბო­ლობა სუფევს, მთელი ქალაქი შეწუხებუ­ლია ამითო“, შესაბამისად, ერთ-ერთი პირველი ქვა სწორედ სავაჭრო პოლი­ციას ხვდებოდა, რადგან „უწესოება და უთავბოლობა“ თფილისური ბაზრების ყოველდღიურობა იყო…

დატოვე კომენტარი

დაამატე კომენტარი

თქვენი ელფოსტის მისამართი გამოქვეყნებული არ იყო. აუცილებელი ველები მონიშნულია *