კაკო ყაჩაღი, არსენა მარაბდელი და ციფრული ბიზნესი

ძნელად თუ მოიძებნება ქართველი, რომელსაც რაიმე მაინც არ სმენია კაკო ყაჩაღისა და არსენა მარაბდელის შესახებ. შეიძლება, ლიტერატურა არ იყოს ადამიანის „დიდი ინტერესის“ საგანი, მაგრამ ტრადიციული ქართული სუფრის „ნელ-თბილი დამოკიდებულებაც“ კი კმარა გახალხურებული ლირიკულ-ეპიკური შინაარსის მქონე ნაწარმოებების პათოსის გადმოსაცემად.

ვინ არიან კაკო ყაჩაღი და არსენა მარაბდელი?

„მდიდარს ართმევს, ღარიბს აძლევს, ღმერთი როგორ წაახდენსა?“

„ვაჭარს როდის ჰქონდა სინდისი, რომ მას დაჰკარგოდა“ – „ჩვენად თუ საქონელი ძვირდება, სინდისი ხომ იაფდება?!“

კაკო და არსენა „ბატონყმური სისტემის“ მიერ შექმნილი, სოციალურ უთანასწორობასთან, დოვლათის უსამართლო განაწილებასა და  ვაჭრულ სიხარბესთან გმირულად მებრძოლი, ისტორიული ჭეშმარიტებისა და ფანტაზიის შერწყმით მიღებული „სახელებია“ – „მოგების სოლიდარობისა და თავისუფლებისთვის“ მებრძოლი სახელები.

„ვინ“ არის ციფრული ბიზნესი? მოგების სოლიდარობისა და თავისუფლებისთვის ბრძოლის ფორმა.

როგორ?!

ბიზნესის დაწყების პარადიგმა შესაძლოა, სამ სტრუქტურულ მოდელად დავყოთ:

პირველი მოდელი – ბიზნესის დაწყების ტრადიციული პარადიგმა, რომელიც დაფუძნებულია ადამიანის გამდიდრების მძაფრ სურვილებსა და მოტივებზე. ტრადიციული ფორმისთვის დამახასიათებელია ვაჭრული სიხარბე და მერკანტილური ინტერესები.

მეორე მოდელი –  ბიზნესის დაწყების ტრადიციული პარადიგმისგან განსხვავებით, მეორე მოდელში ადამიანის მიერ ბიზნესის კეთების მოტივს ალტრუისტული დამოკიდებულება წარმოადგენს, რომლის მიზანი ადამიანის ცხოვრების გაუმჯობესება, დღის წესრიგის ცვლილება, უკეთესი სამყაროს შექმნა და მოგების სოლიდარული განაწილებაა.

მესამე მოდელი პირველის მსგავს იდეოლოგიას წარმოადგენს, რომელიც ბიზნესის დაწყების ტრადიციულ პარადიგმასთან ერთად, მოიაზრებს ჯგუფების მიერ ძალაუფლების მოპოვებას, მათ შორის, საზოგადოების კონტროლისა და მართვის სხვადასხვა ჩრდილოვან მექანიზმს.

პირველი და მესამე მოდელის წინააღმდეგ თანამედროვე კაკოყაჩაღებისა და არსენამარაბდელთა ბრძოლა განსხვავებული ხერხებითა და მეთოდებით დღესაც გრძელდება. თუმცა ამ ბლოგის მოტივი და ამოცანა მეორე მოდელზე – ტექნოლოგიურ ბიზნესზე, უფრო კონკრეტულად კი ბიზნესის კეთების ციფრულ ნაწილზე და მის მნიშვნელობაზე ყურადღების გამახვილებაა.

ამერიკული „ფორბსის“ შეფასებით, ყველანაირი ტიპისა და ზომის კომპანიისთვის დადგა ციფრული ტრანსფორმაციის ეპოქა, Fortune 500-ით დაწყებული, სტარტაპებით დამთავრებული.

ციფრული ტრანსფორმაცია არის პროცესი, რომლის დროსაც კომპანიები ნერგავენ ტექნოლოგიებს ბიზნესში ფუნდამენტური ცვლილებების განსახორციელებლად, რაც განაპირობებს გაზრდილ ეფექტიანობას, მეტ სისწრაფესა და, საბოლოო ჯამში, ახალი ღირებულების მოტანას თანამშრომლებისთვის, მომხმარებლებისა და აქციონერებისთვის.

ციფრულ პროცესს რეტროსპექტულად რომ მივყვეთ, უპრიანია განსხვავების პოვნა დიგიტიზაციას, დიგიტალიზაციასა და დიგიტალ-ტრანსფორმაციას შორის.

არც ისე დიდი ხნის წინ ბიზნესი ჩანაწერებს ქაღალდზე აკეთებდა. თუ ინფორმაციის შეგროვება ან გაზიარება იყო საჭირო, იყენებდნენ ფიზიკურ დოკუმენტებს – ქაღალდებსა და ბაინდერებს, ქსეროქსებსა და ფაქსებს. შემდეგ კომპიუტერი გახდა „მეინსტრიმი” და ბიზნესმა დაიწყო ყველა ანალოგური ჩანაწერის ციფრულ კომპიუტერულ ფაილებად გადაყვანა, ანუ პროცესის დიგიტიზაცია. დიგიტალიზაცია ციფრული მონაცემების გამოყენებაა მუშაობის გასამარტივებლად. დიგიტალიზაცია არც იმის შეცვლაა, თუ როგორ აკეთებთ ბიზნესს და არც ახალი ტიპის ბიზნესის შექმნა, დიგიტალიზაცია არის პროცესი, რომელიც გულისხმობს, გააგრძელო იმის კეთება, რასაც ისედაც აკეთებდი, ოღონდ უფრო სწრაფად და უკეთ.

ჰარვარდის ბიზნესის სკოლის გამოცემის მიხედვით, ციფრული ტრანსფორმაცია ცვლის ბიზნესის კეთების არსებულ მეთოდებს და, ზოგიერთ შემთხვევაში, ქმნის სრულიად ახალ გზებსაც კი. ციფრული ტრანსფორმაციით კომპანიები „დგამენ ნაბიჯს უკან“ დაკვირვებისთვის და ხელახლა განიხილავენ ყველაფერს – შიდა სისტემებით დაწყებული, მომხმარებელთან ურთიერთობით დამთავრებული (როგორც ონლაინ, ისე ოფლაინ). ტრანსფორმაციამდე ყველა ბიზნესი სვამს თუ არა ერთ მნიშვნელოვან კითხვას: „შესაძლებელია პროცესების შეცვლა ისე, რომ მივიღოთ ა) უკეთესი გადაწყვეტილების მიღების პროცესი, ბ) განსაკუთრებული ეფექტიანობა და გ) მომხმარებელთან ურთიერთობის უკეთესი გამოცდილება თანამშრომლების მეტი ჩართულობით?

რა თქმა უნდა – არა.

მიუხედავად იმისა, რომ ტრანსფორმაციის წარუმატებლობას მრავალი მიზეზი აქვს, ის ძირითადად გამოწვეულია ტრანსფორმაციის განსახორციელებლად საჭირო სხვადასხვა საფეხურისა ან ეტაპისთვის ნაკლები მნიშვნელობის მინიჭებით.

მაგალითად, გავრცელებული შეცდომები მოიცავს ნაივურ ვარაუდს, რომ უბრალოდ ტექნოლოგიების შეძენით, ან მზარდი ტექნოლოგიური ბაზრის ნებისმიერ ინსტრუმენტში ან ნივთში ფინანსური რესურსების ინვესტიციით, ორგანიზაციები თავისთავად, როგორღაც გარდაიქმნებიან, მაგრამ საუკეთესო ტექნოლოგიაც კი დაკარგავს ფასს, თუ ბიზნესს არ გააჩნია შესაბამისი პროცესები, კულტურა ან ნიჭი, რომ ისარგებლოს ამით.

სტენფორდის უნივერსიტეტის პროფესორის ერიკ ბრინოლფსონის აზრით, ახალი ტექნოლოგიების, მათ შორის, ხელოვნური ინტელექტის დახმარებით პროდუქტიულობის ზრდის ნაკლებობის მთავარი მიზეზი არის უნარებში ინვესტიციის განუხორციელებლობა, რა დროსაც განსაკუთრებით საჭიროა თანამშრომლებისთვის კვალიფიკაციის მიცემა ან არსებულის ამაღლება.

პირადი გამოცდილებითაც – მიუხედავად ჩემი მცდელობებისა, დამერწმუნებინა „დიდი ბებია“, გამოეყენებინა მობილური ტელეფონი/სმარტფონი და გვქონოდა ხშირი ტელევიდეოხიდი, ნაჩუქარი ტელეფონის ყუთიდან ამოღებით მხოლოდ რამდენჯერმე დაკავდა და ჩვენი კავშირის ფორმის ცვლილება წარუმატებელი აღმოჩნდა. იგივე პარალელი შეგვიძლია გავავლოთ ბიზნესთანაც. დღეს მრავალი ორგანიზაციისთვის გამოცდილი თანამშრომლების ან უფროსი მენეჯერების დარწმუნება და ახალი ტექნოლოგიური ინსტრუმენტების გამოყენებაში „კონვერტირება“ ყველაზე „ტრაფიკული და წარუმატებელი ფაქტია“.

პრობლემები წარმოიქმნება მაშინაც, როდესაც კომპანიები იწყებენ ციფრულ ტრანსფორმაციას მკაფიო განმარტების არსებობის გარეშე, რომ აღარაფერი ვთქვათ ბიზნესის ხედვის არარსებობაზე. მიუხედავად იმისა, რომ ყველა ორგანიზაცია უნიკალურია და არსებობს მნიშვნელოვანი განსხვავებები ბიზნესის ტიპებს, ინდუსტრიებსა და კულტურებს შორის, ტრანსფორმაციის ფუნდამენტური მნიშვნელობა არ არის ძველი ტექნოლოგიების ახლით ჩანაცვლება, დიდი მოცულობის მონაცემთა შეგროვება, მონაცემთა მეცნიერების დაქირავება ან კომპანიის მცდელობა, დააკოპიროს კონკურენტის ქმედებები. რეალურად, ციფრული ტრანსფორმაციის არსი კომპანიის მონაცემებით მოტივირებულ/ორიენტირებულ ორგანიზაციად გადაქცევაა, რაც ნიშნავს, რომ ძირითად გადაწყვეტილებებზე, მოქმედებებსა და პროცესებზე ძლიერ გავლენას მონაცემებით მიღებული შეხედულებები მოახდენს და არა ადამიანის ინტუიცია. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, თქვენ მხოლოდ მაშინ შეძლებთ ტრანსფორმაციას, როცა, პირველ რიგში, წარმატებით შეცვლით ხალხის ქცევას და იმ მიდგომებს, რითაც კეთდება საქმე თქვენს ორგანიზაციაში.

ორგანიზაცია Celerity-ის ბოლო კვლევითი ანგარიშით, ლიდერების 63%-ის აზრით, მათი ორგანიზაციები უფრო ადრე დაიწყებენ ციფრულ ტრანსფორმაციას, ვიდრე არსებობდა ამის მოლოდინი, ხოლო 75% Covid-19-ის პანდემიის გამო უფრო დიდ ინვესტიციებს გააკეთებს ტექნოლოგიაში, ვიდრე გეგმავდა. მონაცემთა საერთაშორისო კორპორაციის (IDC) მიხედვით, 2023 წლისთვის ციფრული ტრანსფორმაციის ტექნოლოგიებზე გლობალური დანახარჯები 6.8 ტრილიონ დოლარს მიაღწევს. თუმცა, როგორც აღვნიშნეთ, ხშირ შემთხვევაში ციფრული ტრანსფორმაცია არ იძლევა წარმატებული შედეგის გარანტიას, რადგან გუნდი (ადამიანი/პერსონალი) თამაშობს გადამწყვეტ როლს წარმატებული ტრანსფორმაციის უზრუნველყოფაში. არსებობს ტრანსფორმაციის სამი განსხვავებული ციკლი, რომლებიც  მჭიდრო ზედამხედველობასა და განსხვავებულ შეფასებას მოითხოვს თითოეულ ეტაპზე, ესენია: ტრანსფორმაციამდელი, ტრანსფორმაციისა და ტრანსფორმაციის შემდგომი ეტაპები.

არა მხოლოდ ბიზნესში, არამედ ადამიანის ცხოვრებაშიც ფაქტია, რომ ტრანსფორმაცია ევოლუციაა, რასაც ნამდვილად ვერასდროს ვერ დაასრულებთ.

„Change is inevitable. Growth is optional.” John C. Maxwell

შეჯამების სახით უნდა ითქვას, რომ ციფრულ ტრანსფორმაციაში კრიტიკულია არა სიტყვა „ციფრული”, არამედ სიტყვა „ტრანსფორმაცია”.ბოლო ორი ათწლეულის განმავლობაში სამყარო მკვეთრად შეიცვალა და ორგანიზაციის ამ ცვლილებებთან ადაპტაცია შეუძლებელია ერთ დღე-ღამეში, ახალი ტექნოლოგიების შეძენით ან მეტი მონაცემის შეგროვებით. საჭიროა აზროვნების, კულტურისა და ტალანტის შეცვლა, მათ შორის, სამუშაო ძალის კვალიფიკაციის ამაღლება ან ცვლილება. ზუსტად ესაა ის ერთი რამ, რაც არ შეცვლილა – ლიდერების ვალდებულება, მოამზადონ გუნდები და ორგანიზაციები მომავლისთვის. ეს ყველაფერი უბრალოდ იმ „თასქებისა“ და გამოწვევების ახალი ვერსიაა, რომელთაც ყველა ლიდერი აწყდებოდა კაცობრიობის ისტორიაში. ის ადამიანი არაა ნამდვილი ლიდერი, რომელსაც მართვის სადავეები აქვს, მაგრამ არაფერს ცვლის. ლიდერობა მუდმივი კამათია წარსულთან და ტრადიციებთან, ხოლო ლიდერის არსებითი ამოცანა ხიდის შექმნაა წარსულსა და მომავალს შორის. ჩვენ კი დღევანდელობის ხიდი სწორედ ციფრულ ტრანსფორმაციაში უნდა დავინახოთ.