ეკონომიკურ პრესაში კვლავ გაჩაღდა პოლემიკა “ფასიანი ქაღალდების შესახებ” შარშან ინიცირებული კანონპროექტის გარშემო. მიუხედავად იმისა, რომ საბანკო ასოციაციის ხელმძღვანელმა, ზურაბ გვასალიამ, ამ თემასთან დაკავშირებულ ერთ-ერთ პოლემიკურ სტატიაში შესანიშნავად წარმოაჩინა ოპონენტების მიერ წარმოდგენილი არგუმენტების სისუსტე (რომ არა ვთქვათ დემაგოგიურობა), მაინც ჩავთვალე საჭიროდ უფრო დეტალურად შევეხო აღნიშნულ საკითხს.

კანონპორექტის განხილვის ეპოპეა დაიწყო საქართველოს პარლამენტის ვებგვერდზე 2013 წლის 28 მარტს განთავსებული, სრულიად მოულოდნელი განცხადებით, რომელიც იუწყებოდა, რომ ინიცირებულია კანონპროექტი “ფასიანი ქაღალდების ბაზრის შესახებ” საქართველოს კანონში ცვლილებებისა და დამატებების შესახებ. თავად ამ განცხადებამ ძალიან ბევრი კითხვა გააჩინა. მიუხედავად იმისა, რომ კანონპროექტის “განმარტებითი ბარათის” “დ.ბ.” პუნქტში აღნიშნულიიყო, რომ კანონპროექტთან დაკავშირებით “წერილობითი შეფასებები არ არსებობს”, მაინც სრულიად  წარმოუდგენელი იყო, რომ საკანონმდებლო ორგანო ინიცირებას გაუკეთებდა ისეთ კანონპროექტს, რომლის  განხილვა არ მომხდარა არც  ბირჟის წევრებთან,  არც ბირჟაზე დაშვებულ კომპანიებთან (ემიტენტებთან, განსაკუთრებით კი ლისტინგში მყოფ ემიტენტებთან), არც ექსპერტებთან, არც ფინანსური ბაზრის და ბიზნესის წარმომადგენლებთან ანუ იმ პირებთან  ვისაც პირდაპირ ეხება ეს კანონი და ვისაც  ცვლილებების  შედეგად  დაეკისრებოდათ გარკვეული ახალი პროცედურების შესრულება ან/და მოსაკრებლების გადახდა.

სამწუხაროდ, იმთავითვე გაჩნდა იმის ვარაუდი, რომ ,,ვიღაცამ” მოახერხა დაერწმუნებინა საკანონმდებლო ორგანოს შესაბამისი საინიციატივო ჯგუფი, თითქოსდა კანონპროექტში წარმოდგენილი პოზიციები განხილულია საფონდო ბაზრის პროფესიონალ მონაწილეთა მიერ, აღიარებულია და წარდგენილია მათი სახელით. მაღალია იმის ალბათობა, რომ ამდაგვარი დარწმუნება მოახერხა იმავე “განმარტებითი ბარათის” “დ.ა” პუნქტში მოხსენიებული ე.წ. “აღნიშნული პროფესიის წამყვანი სპეციალისტები”. “ე.წ.”-ს იმიტომ კი არ ვიყენებ, რომ ეჭვი მეპარება მათ პროფესიონალიზმში, არამედ იმიტომ, რომ მათი ვინაობა არავისთვის არ არის ცნობილი და, ფაქტიურად, ინკოგნიტოდ მოიხსენიებენ. არ არის გამორიცხული, რომ ე.წ. “წამყვანმა სპეციალისტებმა” საკანონმდებლო ორგანოს შესაბამისი საინიციატივო ჯგუფი დაარწმუნეს იმაში, რომ ინიცირებული კანონპროექტის ძირითადი პოზიციები  მხოლოდ და მხოლოდ 1998 წელს მიღებული კანონის აღდგენას ემსახურებოდა და აქედან გამომდინარე შეიძლება თავისდათავად განხილულად ჩათვლილიყო. სინამდვილეში ინიცირებულ კანონპროექტში, 1998 წლის ბოლოდან მოქმედ კანონთან შედარებით  იმდენად მნიშვნელოვანი პრინციპული განსხვავებებია, რომ წარმოდგენილი  ცვლილებების გათვალისწინების შემთხვევაში დე-ფაქტო სრულიად ახალი (აქამდე უცნობი), პრინციპების მქონე კანონს მივიღებდით.  სამწუხაროდ ამ დარგისთვის დამახასიათებელი ტერმინოლოგიური და ვიწრო პროფესიული ნიუანსები მხოლოდ ბაზრის სპეციალისტებისათვის არის თვალსაჩინო. თუმცა აუცილებლად გასათვალისწინებელია, რომ ფასიანი ქაღალდების ბაზრის მარეგულირებელი ან შეხებაში მყოფი კანონმდებლობა, ერთ–ერთ უმთავრეს რეგულაციას წარმოადგენს, რაც მნიშვნელოვან ზეგავლენას ახდენს ქვეყნის საინვესტიციო გარემოს მიმართ სტატუსის მინიჭების ზოგიერთ კრიტერიუმზე.

როდესაც ქვეყანაში ხდება ფასიანი ქაღალდების ბაზრის მარეგულირებელი კანონმდებლობის ძირეული ცვლილება და ამასთან, იცვლება თვით ბაზრის რეგულაციაც, ალბათ მანამდე ვიდრე ეს ცვლილების პროექტი დაიწერებოდა გასაკეთებელი იყო მინიმუმ სამი რამ:

1. საქართველოში ფასიანი ქაღალდების ბაზრის განვითრების მრავალწლიანი  პერიოდის ღრმა ანალიზი მისი არსებობის ყოველ ეტაპზე, განსაკუთრებით კი იმ ეტაპებზე როცა იცვლებოდა რეგულატორი;
2. საერთაშორისო პრაქტიკის, უცხოური ბაზრების განვითარების ტენდეციების და რეგულაციების ძირითადი პრინციპების ანალიზი (შესაძლებლობის ფარგლებში);
3. აღნიშნული ანალიზების საფუძველზე, ქვეყანაში კაპიტალის ბაზრის განვითარების გრძელვადიანი  სტრატეგიის  (კონცეპციის)  შექმნა, რომლის შესაბამისადაც უნდა მოხდეს ბაზრის მოდელის და საკანონმდებლო ბაზის არქიტექტურის ჩამოყალიბება.

სწორედ ბაზრის ღრმა და ყოვლისმომცველი ანალიზით ხდება გაწეული სამუშაოს ან გავლილი გზის შეფასება, საფონდო ბაზრის განვითარებისათვის საჭირო რეზერვების გამოვლენა, წარუმატებლობის მიზეზების დადგენა, რაც საბოლოოდ ხდება იმ ცვლილებების და  ორიენტირების განსაზღვრის და სავარაუდო საპროგნოზო მაჩვენებლების დადგენის საფუძველი.  რა თქმა უნდა რთულია პროგნოზების გაკეთება რადგან  არავინ არ იცის (ინიცირებული კანონპროექტის ავტორების ჩათვლით) ამ ცვლილებების მერე როგორ განვითარდება საფონდო ბაზარი, რადგან ეს ბევრ ფაქტორებზეა დამოკიდებული, მაგრამ ვინაიდან ყველა ეკონომიკურ-ანალიტიკურ კვლევაში არის გარკვეულწილად დიდი რაოდენობის დათქმა, მაინც იგი მოგვცემდა საშუალებას  შეგვემუშავა ე.წ. “საგზაო რუკა” იმ ორიენტირებით, რომელიც შექმნიდა საფუძველს შეგვეფასებინა ჩატარებული სამუშაოების ეფექტურობა და წარმატებულობა.

რაც შეეხება კაპიტალის ბაზრის განვითარების კონცეფციას, მისი საწყისი სამუშაო დოკუმენტი უკვე არსებობდა 2013 წლის დასაწყისიდან. იგი ღიაა ყველა სპეციალისტის და ამ სფეროთი დაინტერესებული პირებისათვის. კონცეფცია მომზადებულია ბაზრის მონაწილეთა და გამოცდილ სპეციალისტთა მიერ და ყველას აქვს მისი გაცნობის, შენიშვნების და კომენტარების გამოთქმის შესაძლებლობა. კონცეფციის პროექტის ფართო განხილვა გასულ წელს აგრეთვე მოეწყო საქართველოს ბიზნეს ასოციაციაში; კონცეფციის პროექტის პრეზენტაცია თითქმის 9 თვის წინ მიღებული აქვს ქვეყნის აღმასრულებელი და საკანონმდებლო  ორგანოების არაერთ წარმომადგენელს.

ახლა კი კონკრეტულად საკანონმდებლო ცვლილებების ის რამდენიმე ძირითადი საკითხი, რომლებიც მწვავე ოპონირების საგნად იქცა და ეს სწორედ ის ცვლილებებია, რომლებზეც წინასწარ ვამბობთ, რომ ქართული ბიზნესი ბოლომდე შეეწინააღმდეგება და რომელზეც არავითარი კომპრომისი არ უნდა იყოს, ჩემი აზრით!

მოვიყვან რამდენიმე მაგალითს:

 1. ერთი-ერთი ასეთი საკითხია კანონის მე-2 მუხლი. აქ საინტერესო არის სწორედ ის ფაქტი, რომ ხდება კანონის ძველი ვერსიის დაბრუნების საფარქვეშ ამ მუხლის ძირეული (პრინციპული) ცვლილება (მუხლი2. პუნქტი 21):

ამ პუნქტში სიტყვა “მეორადის” ამოღებით, პროექტის ავტორი/(ავტორთა ჯგუფი) ცდილობს წაშალოს ზღვარი პირველად და მეორად ბაზარს შორის და ემიტენტის მიერ კაპიტალის გაზრდის ტრანზაქციები (“პირველადი ბაზარი”), ახალი ემისიის კერძო და საჯარო განთავსებები გაიგივოს “მეორადი ბაზრის” გარიგებებთან, ანუ აქციონერთა და ინვესტორთა შორის ნასყიდობის გარიგებებთან დასაჯარო ვაჭრობასთან.შედეგად, ადგილი ჰქონდა მცდელობას, რომ კანონმდებლობის ცვლილებით “პირველადი ბაზრის” გარიგებები და ბირჟაზე დაშვებული კომპანიების მიერ კაპიტალის გაზრდის ტრანზაციები დაექვემდებარებინათ ბირჟაზე დასადებ ან დასაფიქსირებელ გარიგებებში. აგრეთვე, ტერმინის “ყიდვა– გაყიდვის” ამოღებით კიდევ უფრო იზრდებოდა კანონის არაცალსახა ინტერპრეტაციის რისკი, ანუ გარიგებები რომლებიც თავისი შინაარსით არ წარმოადგენს “ყიდვა-გაყიდვას”შეიძლებოდა აღმოჩენილიყო “საჯარო ვაჭრობის” განმარტების ქვეშ.

2. კანონპროექტით ინიცირებული  კანონის პირველი მუხლის მე-6 პუნქტში:

ფინანსური ინსტიტუტები (გარდა კომერციული ბანკის, ფასიანი ქაღალდების რეგისტრატორის, საფონდო ბირჟის და ცენტრალური დეპოზიტარისა) უფლებამოსილი არიან, განვითარებული ქვეყნების შესაბამისი ფინანსური ინსტიტუტების მარეგულირებელი ორგანოების მიერ მინიჭებული უფლებამოსილების (ლიცენზიის) საფუძველზე საქართველოს ტერიტორიაზე დამატებითი უფლებამოსილების მინიჭების გარეშე განახორციელონ თავიანთი საქმიანობა საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად კომისიისთვის წინასწარი შეტყობინების და სარეგისტრაციო და სალიცენზიო დოკუმენტების წარდგენის საფუძველზე (შესაბამის მოთხოვნებს და ვადებს ადგენს კომისია).

აღნიშნულ მუხლში ცვლილების პროექტში ჩამატებული იყო რეგისტრატორი, საფონდო ბირჟა და ცენტრალური დეპოზიტარი. ამ ცვლილების დაკანონებით შეიზღუდებოდა განვითარებული ქვეყნების შესაბამისი ინსტიტუტების საქმიანობა საქართველოში. მსგავსი რეგულაცია წინააღმდეგობაში მოვიდოდა ევროდირექტივებთან, თუმცა კანონპროექტის განმარტებითი ბარათის გ.ა. პუნქტი გვამცნობს, რომ “კანონპროექტი არ ეწინააღმდეგება და იზიარებს ევროკავშირის დირექტივებს”. მაშ რა არის “აღნიშნული პროფესიის წამყვანი სპეციალისტების” ჭეშმარიტი მიზანი, რომლის გამოც გამორჩათ ისეთი მნიშვნელოვანი გარემოება, როგორც შესატყვისობა ევროდირექტივებთან?

3. კანონპროექტით ასევე ინიცირებული იყო  ცვლილებები მე-18 მუხლის მე-4 პუნქტში:

“საფონდო ბირჟაზე დაშვებულ ფასიან ქაღალდებზე გარიგებები შეიძლება დაიდოს მხოლოდ საფონდო ბირჟაზე, გარდა ამ კანონით და კომისიის წესებით დადგენილი გამონაკლისი შემთხვევებისა”.

ჩემი (და სხვა არაერთი სპეციალისტის) აზრით, მსგავსი მოთხოვნების დაწესება რაღაც ლოგიკის მატარებელი მაინც იქნებოდა, რომ ყოფილიყო  მხოლოდ ლისტინგში მყოფ ფასიან ქაღალდებზე (თუმცა თავად ამ ემიტენტებთან კონსულტაციის გავლა არ იქნებოდა ურიგო). ესეც იმ აზრით, რომ ლისტინგში მყოფ ემიტენტებს გაფორმებული აქვთ ხელშეკრულება ბირჟასთან და ასევე იხდიან ლისტინგის გადასახადსაც. მიუღებელია 21–ე საუკუნეში, დემოკრატიაზე და საბაზრო ეკონომიკაზე ორიენტირებულ ქვეყანაში კანონით შეიზღუდოს  კერძო საკუთრების განკარგვის ფორმები და  ზედმეტი ვალდებულებები დაეკისროს აქციონერებს, ინვესტორებს, ან ემიტენტს(თანაც ყოველგვარი შეთანხმების და წინასწარი კონსულტაციისგარეშე, მათი ინტერესების იგნორირებით). გასათვალისწინებელია, რომ საკმაოდ ბევრი ემიტენტი ანგარიშსაც არ/ვერ აბარებს ბირჟას, რამდენიმე გამონაკლისის გარდა არადამაკმაყოფილებელია წარდგენილი ანგარიშების ხარისხიც, დაბალია ამ კომპანიების  გამჭვირვალობა და მათი ფასიანი ქაღალდები ძალიან არალიკვიდურია (ბირჟაზე დაშვებული კომპანიების ნახევარზე მეტზე წლების განმავლობაში არ იდება გარიგებები). ამასთან ერთად, ემიტენტთა უმრავლესობა სავაჭრო სისტემაში დაშვებულია ემიტენტის სამეთვალყურეო საბჭოს თანხმობის გარეშე, რაც ეწინააღმდეგება საქართველოს “მეწარმეთა შესახებ” კანონის მოთხოვნას. ვისთვის არის ხელსაყრელი ამგვარი დრომოჭმული იძულება?

4. ძალიან საეჭვოდ გამოიყურებოდა ბაზრის მონაწილეებთან შეუთანხმებელი, კანონში  42¹ მუხლის ჩამატება:

პუნქტი 1. საფონდო ბირჟა და ცენტრალური დეპოზიტარი, ამ კანონის მიხედვით, აღიარებული უნდა იქნენ თვითრეგულირებად ორგანიზაციებად.    

პუნქტი 6. ორგანიზაცია არ იქნება აღიარებული თვითრეგულირებად ორგანიზაციად, თუ კომისია არ დაადგენს, რომ:

გ) არ არსებობს სხვა აღიარებული თვითრეგულირებადი ორგანიზაცია, რომელიც ასრულებს იმავე როლს, და არსებობს ეკონომიკური საფუძველი ასეთი ორგანიზაციის არსებობისა.

ამ ქარაგმული ფორმულირებების ნაცვლად, უმჯობესი იქნებოდა პირდაპირ დაეწერათ, რომ საქართველოში საკანონმდებლო დონეზე იკრძალება საფონდო ბაზრის სფეროში კონკურენტული გარემოს არსებობა და გამოირიცხება ალტერნატიული სტრუქტურების ჩამოყალიბება, გარდა მოქმედი (და ფაქტიურად ხელშეუხებელი) ბირჟისა და დეპოზიტარისა. ეს აშკარაა, რადგან, ერთი მხრივ, იურიდიული პირი ჯერ უნდა აღიარო თვითრეგულირებად ორგანიზაციად (“თრო”) და მერე მისცე ბირჟის ლიცენზია, ხოლო მეორე მხრივ, თვითრეგულირებად ორგანიზაციად იურიდიულ პირს ვერ აღიარებ, რადგან უკვე არსებობს ლიცენზირებული ბირჟა. ამასთან ამავე კანონპროექტით მოქმედი ბირჟა/დეპოზიტარი ექსკლუზიურად იკანონებდა “თრო”-დ აღიარებას. და კვლავ ჩნდება კითხვა: ვისთვის არის აღნიშნული მუხლის ჩამატება ხელსაყრელი? ამ ბოლო კითხვაზე პასუხი საკმაოდ აშკარაა. კონკურენტული ბირჟა-დეპოზიტარის შექმნის აკრძალვა  არსებული ბირჟა-დეპოზიტარის ინტერესებში შეიძლება იყოს მხოლოდ ამ ვარაუდს არ ეწინააღმდეგება არცერთი ცვლილება და ამ ცვლილებიდან გამომდინარე შედეგი, რომელიც ჩვენ ზემოთგანვიხილეთ. სავსებით ლოგიკურია დავასკვნათ, რომ ეს ინკოგნიტო ის “აღნიშნული პროფესიის წამყვანი სპეციალისტები”, სწორედ რომ ბირჟის წარმომადგენლები არიან. ამას ის ფაქტიც ადასტურებს, რომ როგორც პარლამენტის საფინანსო–საბიუჯეტო და დარგობრივი კომიტეტების სხდომებზე, ასევე მედიაში გამართულ პოლემიკაში ინიცირებული კანონპროექტის ერთადერთ დამცველ მხარედ ბირჟა-დეპოზიტარის რამდენიმე წარმომადგენელი გვევლინებოდა და დღემდე გვევლინებიან. აღსანიშნავია, რომ ბიზნეს ასოციაციის ფინანსურმა კომიტეტმა სპეციალური შეხვედრა გამართა აღნიშნულ პირებთან, საკანონმდებლო ცვლილებების აქ დასახელებული და სხვა პრინციპული საკითხების განხილვის მიზნით, მაგრამ მათი მხრიდან მხოლოდ არარგუმენტირებული და დემაგოგიური (ბიზნეს ლოგიკას მოკლებული) განცხადებები კეთდებოდა და სამწუხაროდ შეხვედრამ ვერ გამოიღო შედეგი.

მინდა აღვნიშნო ერთი საკითხი,  რომელშიც აბსოლუტურად ვეთანხმები 2 კვირის წინ გაზეთ “ბანკები და ფინანსებში” გამოქვეყნებული სტატიის ავტორს, საფონდო ბირჟის გენერალურ დირექტორს ბატონ სვანაძეს იმაში, რომ ხდება ფასიანი ქაღალდების ბაზრის მარგინალიზაცია. უბრალოდ დასაზუსტებელია ის, რომ ის უკვე მარგინალიზებულია და რა არის ამის ძირითადი მიზეზი:

თუ  გავეცნობით ბირჟის ვებგვერდზე  ბირჟის მმართველ ორგანოს წევრებს – მისი მენეჯმენტს, ბირჟის სამეთვალყურეო საბჭოს, რომელიც შედგება 12 წევრისგან, რომელთაუმრავლესობა 14 წელია იმყოფებიან საბჭოს წევრებად. ცოტა უხერხულია როცა დღეს 12 წევრი ბირჟის საბჭოშია და რეალურად დარჩენილია 7 საბროკერო კომპანია და იქიდან მხოლოდ 3–4 თუ აწარმოებს ვაჭრობას. მიუხედავად საბჭოს წევრების მიმართ ჩემი დიდი პატივისცემისა, მიმაჩნია, რომ გადასახალისებელია მენეჯმენტის შემადგენლობა, ქვეყნის მომავლი გამოწვევებისათვის სასიცოცხლოდ აუცილებელია, რომ ბირჟამ იტვირთოს ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების მასტიმულირებლის როლი, თუ უკვე დაგვიანებული არ არის, ვინაიდან 21 საუკუნეში კაპიტალის ბაზრების დივერსიფიკაციის ფონზე უნდა ვიტვირთოთ რეგიონალური ლიდერის მოთამაშის სტატუსი როგორც ეს ესტონეთმა გააკეთა თავის დროზე წარმატებით! ამიტომ, აუცილებელია, რომ თვითრეგულირებადი ორგანიზაციებში შემოღებულ იქნეს შეზღუდვები საბჭოში საქმიანობის ხანგრძლივობაზე,რათა ეს ,,სტატიკაში” არსებული სურათი შეიცვალოს და გაჩნდეს შანსი სიტუაციის გამოცოცხლების ახალი კადრების მოსვლით.

რაც შეეხება ბირჟის შვილობილ კომპანიებს: ბირჟა ფლობს ცენტრალური დეპოზიტარის 98%-ს და აქვე დავძენთ, რომ ბირჟის სამეთვალყურეო საბჭოს ერთ-ერთი წევრი – მერაბ მემარნიშვილი აქ უკვე გვევლინება დეპოზიტარის სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარედ, ხოლო საბჭოში წევრებად კვლავ არიან წარმოდგენილები ვახტანგ სვანაძე და გიორგი ლოლაძე (ბირჟის მენეჯმენტი).  ბირჟა ასევე ფლობს 55% წილს დამოუკიდებელ რეგისტრატორში – “კავკასრეესტრში”, სადაც, როგორც ჩემთვის ცნობილი გახდა (თუ არ ვცდები), ასევე მეწილედ გვევლინება გიორგი ლოლაძე, ამავე დროს საბჭოს თავმჯდომარე რეგისტარტორში არის უკვე  ვახტანგ სვანაძე, ხოლო საბჭოს წევრებად ისევ გვევლინებიან გიორგი ლოლაძე და მერაბ მემარნიშვილი.  გიორგი ლოლაძე ასევე ფლობს საბროკერო კომანიასაც, რომელიც ვაჭრობს ბირჟაზე. ეს სწორედ ის სამი პირია, რომლებიც როგორც ზემოთ ავღნიშნე ღიად ლობირებდნენ შარშან წარმოდგენილი ცვლილებების კანონპროექტს საპარლამენტო კომიტეტების განხილვის დროს, არ ჰქონდათ არცერთი შენიშვნა კანონპროექტის მიმართ და მოიაზრებიან ამ კანონპროექტის შემომქმედებად. ფაქტიურად ეს სამი პირი 14 წლის განმავლობაში ,,აკონტროლებს” საფონდო ბაზრის  ინფრასტრუქტურის ყველაზე მნიშვნელოვან ნაწილს და შედეგებიც ,,შთამბეჭდავად” არის ასახული ბირჟის ვებგვერდზე ფაქტიურად ბირჟის კაპიტალიზაცია არ აქვს.

რბილად რომ ვთქვათ, უხერხულია, როცა ეს გუნდი ხელს იშვერს კომერციული ბანკებისკენ, რომ თურმე მათ არ უნდათ საფონდო ბაზრის განვითარება.  საფონდო ბაზარზე მომუშავე პირებისათვის და საქმეში ჩახედული ექსპერტებისათვის ნათელია – ვის უნდა დღევანდელი სტატუს-კვოს შენარჩუნება ბაზარზე. თუ ამას გულისხმობდა სვანაძე ბაზრის მარგინალიზაციაში მე მას აბსოლუტურად ვეთანხმები – ასეთი “ორგანიზებული” ბაზარი – არავის არ ჭირდება და პირველ რიგში ის უნდა განთავისუფლდეს ამგვარი მმართველობისგან!

სურათი უფრო სახალისო სახეს იღებს თუ ჩავალთ სიღრმეებში და ვნახავთ ამ კომპანიების ადგილსამყოფელს. ბირჟა, დეპოზიტარი და რეგისტარტორი იმყოფებიან ერთ იზოლირებულ საოფისე სივრცეში. ხოლო ბირჟის შესასვლელ კარებთან არის ბატონი ლოლაძის საბროკერო კომპანიაც, და ბევრი კლიენტი, რომელიც მოდის მათ რეგისტრატორთან, ან ბირჟაზე, დიდია ალბათობაა გახდეს მისი საბროკეროს კლიენტიც. აქ თითქოს არაფერი არ არის კანონსაწინააღმდეგო, მაგრამ არის ძალიან დიდი რისკი ინსაიდერული ინფორმაციის ფლობის და გამოყენების. არ შეიძლება კანონმდებლობა აგებული იყოს ვინმეს პატიოსნებაზე ან პერსონალიებზე. დღევანდელი სიტუაციით ამ ხელმძღვანელ პირებს ყოველთვის შეუძლიათ ჰქონდეთ ინსაიდერული ინფორმაცია, თუ რომელი და რა რაოდენობის ფასიანი ქაღალდი და რა მოცულობის ფულადი სახსრები არის დეპონირებული ვაჭრობის წინ ინვესტორების ანგარიშებზე და შესაბამისად ყოველთვის იარსებებს რისკი, რომ მსგავსი ინფორმაცია გამოიყენონ საკუთარი ინტერესებისათვის. არცერთი ქვეყნის  საფონდო ბირჟაზე არ არის მსგავსი  მახინჯი ინფრასტრუქტურა და არცერთ ცივილიზებულ ქვეყანაში არ არის ისე მოწყობილი ბაზარი, რომ საფონდო ბაზარზე ფასიანი ქაღალდების აღრიცხვის, შენახვის, დეპოზიტარული და საანგარიშწორებო მომსახურების, საბირჟო–სავაჭრო და საშუამავლო-საინვესტიციო საქმიანობები იყოს ერთი და იგივე, რამდენიმე ადამიანის ხელში, თანაც 14 წლის განმავლობაში. ეტყობა გაუმართავი კანონმდებლობის და აგრეთვე კოლეგების ლოიალური დამოკიდებულების შედეგია, რომ მათ ჰქონდათ და დღესაც აქვთ იმედი, რომ ბიზნეს სექტორი ან სახელმწიფო აპარატი მისცემს  შესაძლებობას საკუთარ ინტერესებზე დაყრდნობით (და აბსოლუტურად ყველა დაინტერესებული მხარის მოსაზრებების გათვალისწინების გარეშე) “მიაღებინონ”  და დააკანონებინონ მსგავსი საკანონმდებლო ცვლილებები პარლამენტს.

და ბოლოს, მინდა ნათლად და გარკვევით დავაფიქსირო ჩემი პოზიცია, რომ ასეთი დამოკიდებულება ფასიანი ქაღალდების კანონში შესატანი ცვლილებების მიმართ რაც დღეს წარმოდგენილია სრულად უნდა გამოირიცხოს! ვინაიდან არც ბიზნეს სექტორი, არც სახელმწიფო ორგანოები, არც საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტები არ დაუჭერენ მხარს გრძელვადიანი შედეგების გააზრების გარეშე ამ სფეროში საკანონმდებლო ცვლილებებს, აუცილებელია გატანილ იქნეს უკან ეს კანონპროეტი პარლამენტიდან და შემუშავებულ იქნეს ახალი კანონპროექტი ცვლილებების, რომელითაც მინიმუმ უზრუნველყოფილი იქნება სამომავლო გამოწვევები ქვეყანაში კაპიტალის ბაზრის განვითრების, როგორც ძირითადი წყარო პირდაპირი ინვესტიციების მოზიდვის და ქვეყნისათვის მინიმუმ რეგიონალური ლიდერის ფუნქციის შეძენის, ვინაიდან, როგორც მოგეხსენებათ, კაპიტალის ბაზრების გლობალური მოთამაშეები ბოლო წლებია ინტენსიურად ახორციელებენ რეგიონალური დივერსიფიკაციის პოლიტიკას (რადგან გლობალიზაციის ფონზე კარგავენ ადგილობრივი ბირჟების განვითარების კვალდაკვალ ბაზრის წილებს), რისი ნათელი მაგალითიცაა გასულ წელს ლონდონის საფონდო ბირჟის ჯგუფის წარმომადგენლის ვიზიტი საქართველოში და ჩვენს ქვეყანასთან, როგორც რეგიონალური ლიდერთან თანამშრომლობის დიდი ინტერესი.