რა არის საქართველოს განათლების სისტემის ფუნდამენტური პრობლემა, რისი გააზრების გარეშეც მისი განვითარება გაგვიჭირდება? ზოგი იტყვის, რომ პრობლემა მასწავლებლებისა და პროფესორების მოტივაცია და კომპეტენციებია. სხვისთვის მმართველების არასწორი დამოკიდებულება და მცდარი გადაწყვეტილებებია გადამწყვეტი. ეკონომიკური პერსპექტივიდან, საკვანძო პრობლემა ფინანსური რესურსების ნაკლებობაა. ზოგიერთისთვის სასწავლო რესურსების ხარისხია მნიშვნელოვანი. ყველა ეს და სხვა მსგავსი წუხილი ლეგიტიმურია, მაგრამ ამ სფეროში რაიმე მნიშვნელოვან გაუმჯობესებაზე ფიქრის დასაწყებად, უნდა გავაცნობიეროთ, რომ განათლების სისტემა სასურველზე ნელა ვითარდება.
ას წელზე მეტი დრო გავიდა, რაც გოგებაშვილი წერდა: „ჩვენში ახალი ნაბიჯი საზოგადო ასპარეზზედ ძალიან იშვიათი მოვლენაა. ჯეელი ამერიკა ყოველს სფერაში თვითეულ დღეს ახალს ნაბიჯს ადგამს წინა და მოძრაობს ორთქლ-მავალას სისწრაფით. ხნიერი ევროპა ყოველს წელს ცვლილობს ადგილსა წარმატების მოედანზე და წინ მიისწრაფის იორღა ცხენის სიჩქარით მაინც. ჩვენი ცხოვრება კი ვერასოდეს ვერ მოგაგონებთ ვერც ორთქლ-მავალას, ვერც ბედაური ცხენის სისწრაფესა, კუს ნაბიჯით მოძრაობა – აი ალაბი, რომლითაც უნდა იზომებოდეს ჩვენის წარმატების სისწრაფე“.
დღესაც ზანტი ნაბიჯებით ვცდილობთ დავეწიოთ განათლების სისტემის გარეთ არსებულ ტექნოლოგიურ განვითარებას. ზოგ სკოლაში უკვე მეორე ათწლეულია, რაც უკაბელო ინტერნეტია, ზოგში კი ეს მარტივად დასანერგი მიღწევა ჯერაც ხელმიუწვდომელია. ათ წელზე მეტს ვუნდებით ხოლმე იმის გააზრებას, რომ რომელიღაც პოლიტიკური გადაწყვეტილება არ მუშაობს სკოლების ნაწილში. ნელია მასწავლებლების კორპუსის ცვლა, მასწავლებლების საუნივერსიტეტო მომზადების პროგრამების გაუმჯობესება. ძალიან ნელა იცვლება სასწავლო მასალების ფორმა და ხარისხი. საჯარო განათლების სისტემაში იშვიათია ინოვაციური მართვის ან სწავლა-სწავლების მიდგომები.
სისტემის განვითარების შეფერხების მრავალი წყარო არსებობს. თუმცა აქ გადამწყვეტი – სახელმწიფო პოლიტიკის არასწორი პრინციპებია. ამ სტატიაში მიმოვიხილავთ მხოლოდ ზოგიერთ მათგანს, რაც ყალბ დილემებს, განვითარების მამოძრავებელი ძალების გაუაზრებლობას, პოლიტიკის რაციონალურობის ნაკლებობასა და განათლებისა და საზოგადოების მიზნების სუსტ კავშირს უკავშირდება.
ყალბი დილემების პრობლემა
გადაწყვეტილებების მიმღებები, პოლიტიკის განმახორციელებლები და ზოგჯერ განათლების ექსპერტებიც განათლების პოლიტიკის შესახებ მსჯელობას ყალბ დილემებს აფუძნებენ. ერთი ასეთი ყალბი დილემაა, რომ გარკვეული მექანიზმების შემოღება განათლებაში ზოგადად კარგი იქნებოდა, მაგრამ ამ ცვლილებების შემოტანა მიზანშეწონილი არ არის სასწავლო დაწესებულებების დაბალი მზადყოფნის გამო. ამ ლოგიკით, სისტემაში ინოვაციების დანერგვა მაშინ უნდა დაიწყოს, როდესაც პრაქტიკულად ყველა მასწავლებელი ან სკოლის დირექტორი ამისთვის მზად იქნება.
შედეგად ვიღებთ ერთ თარგზე მორგებულ გადაწყვეტილებებს განსხვავებული საჭიროებებისა და გამოცდილების მქონე სკოლებისა თუ უნივერსიტეტებისთვის. დამწყებ და გამოცდილ მასწავლებელს თანაბრად ევალება პროფესიული განვითარების ეტაპების გავლა. პატარა და დიდ სკოლაში ერთნაირი საათობრივი განაწილებაა საგნებს შორის, ერთნაირად სწავლების მიდგომები ევალებათ, ერთნაირი მართვის სისტემა აქვთ, ერთნაირი სასწავლო რესურსები უნდა გამოიყენონ და ერთნაირად უნდა შეაფასონ მოსწავლეები.
ეს დილემა ყალბია, რადგან არ არის აუცილებელი, რომ ყველა დაწესებულება ერთნაირად იყოს მზად სისტემური ცვლილებისთვის. მაგალითად, არ არის აუცილებელი, რომ ყველა მასწავლებელმა ან სკოლის დირექტორმა იცოდეს, ან თუნდაც უმეტესობამ იცოდეს იმის შესახებ, თუ როგორ მიიღოს ხოლმე გადაწყვეტილებები სასწავლო პროცესის სკოლის დონეზე ორგანიზების ფორმების შესახებ, რათა ამის თავისუფლება ჰქონდეთ. ყოველთვის შესაძლებელია, რომ განათლების პოლიტიკამ გაითვალისწინოს ორგანიზაციების საჭიროებები და ინტერესები იმისთვის, რომ სხვადასხვა ფორმით და დოზით შესთავაზოს პოლიტიკის ისეთი ინსტრუმენტები, როგორიც არის, მაგალითად, სასკოლო ავტონომია.
განვითარების მამოძრავებელი ძალების გაუაზრებლობა
სისტემის განვითარებას აფერხებს პრინციპიც, როდესაც სახელმწიფო ორგანიზაციები ძირითადად და ზოგ შემთხვევაში ექსკლუზიურად თავიანთი ძალებით ცდილობენ სისტემაში ცვლილებების გამოწვევას. გადაწყვეტილების მიმღებები ხშირად ეჭვის თვალით და უარეს შემთხვევაში მტრულად არიან განწყობილი დამოუკიდებელი საზოგადოებრივი ან საგანმანათლებლო ორგანიზაციების მიმართ, ვერ რთავენ მათ სისტემის განვითარებაში. ასეთი პოლიტიკის შედეგად, უნივერსიტეტებსა და სკოლებს შორის თანამშრომლობა სუსტია. პოლიტიკოსები და ბიუროკრატები საკუთარ თავს არასამთავრობო ორგანიზაციებთან შეჯიბრის მონაწილეებად ხედავენ და არა როგორც ერთი საქმისთვის მოწოდებული სხვადასხვა შესაძლებლობისა და ზოგჯერ სხვადასხვა ხედვის მქონე ჯგუფების წევრებად.
საგანმანათლებლო ორგანიზაციებიც, განსაკუთრებით კი სკოლები, დაქვემდებარებულები არიან სამინისტროს და სამინისტროსთან დაკავშირებულ ბიუროკრატიას და მათ მმართველებს თავადაც არა აქვთ დიდი სურვილი, რომ კონსულტაციები გაუწიონ სამინისტროს, შესთავაზონ მართვის განსხვავებული პრინციპები. თუ მინისტრს შეუძლია, სკოლის დირექტორი ნებისმიერი მიზეზის გამო მოხსნას ან დააწინაუროს, მაშინ განათლების პოლიტიკის კრიტიკა, ალტერნატივების შემუშავება სარისკო საქმიანობაა. არასამთავრობო ორგანიზაციების კრიტიკა კი სახელმწიფო მოხელეების მხრიდან მათ მიმართ პირად მტრობად აღიქმება. შედეგად, სამინისტროსა და მმართველი პარტიის წარმომადგენლები წარმოსახვითი კონკურენტებისა და მტრების წინააღმდეგ თავდაცვითი სანგრების თხრით და გამაგრებით არიან დაკავებული, ხედვისა და შესაძლებლობების გაფართოებაზე ფიქრის ნაცვლად.
განათლების პოლიტიკის ირაციონალურობა და არადემოკრატიულობა
განათლების პოლიტიკა საქართველოში ნაკლებად რაციონალურია. მაგალითად, პერიოდულად გვესმის ხოლმე გარკვეული გადაწყვეტილებების შესახებ, იმის გარეშე, რომ დემოკრატიული პროცესის ფარგლებში დაასაბუთონ, რა პრობლემების გადაჭრას ემსახურება ეს გადაწყვეტილება, რა შედეგების მიღწევას ვცდილობთ, როდის ვფიქრობთ, რომ ამ შედეგებს მივაღწევთ და რა ხარჯებთან არის ამ შედეგების მიღწევა დაკავშირებული.
მაგალითად, ბოლო დროს ხშირად მოისმენთ გადაწყვეტილებების მიმღებებისგან, რომ მნიშვნელოვანია, სკოლებს გაეზარდოთ ავტონომია, რომ მასწავლებლებს უნდა შეეძლოთ უფრო დამოუკიდებლად განსაზღვრონ სწავლა-სწავლების მიდგომები და ა.შ. თუმცა იშვიათად თუ ვინმე ახსნიდა, რა პრობლემები გვაქვს ამ მიმართულებით დღეს და როგორ გადაჭრის ავტონომია ამ პრობლემებს. საიდან გვეცოდინება, მაგალითად, ათი წლის შემდეგ, რამდენად გაუმჯობესდა სისტემა? რა ფინანსურ დანახარჯებთან არის დაკავშირებული ავტონომიის გაზრდის პოლიტიკა? ავტონომიურად გადაწყვეტილებების მიღების რა წახალისების მექანიზმებს, შესაძლებლობების ზრდის რა მოქმედებებს დააფინანსებს სახელმწიფო? თუ მხოლოდ რეგულაციების ცვლილებით ფიქრობს ამ პოლიტიკის მიზნების მიღწევას?
საზოგადოებრივი მიზნების პრობლემა
დაახლოებით ოცი წლის წინ საშუალება მომეცა, ფინურ განათლების სისტემას გავცნობოდი. განათლების პოლიტიკასთან დაკავშირებული კონფერენციის მონაწილეები ჰელსინკის ერთ-ერთ საჯარო სკოლაში წაგვიყვანეს. ეს ის პერიოდია, როდესაც ფინეთის განათლების შესახებ მრავალი დადებითი რამ იწერებოდა საერთაშორისო პრესაში და პროფესიულ გამოცემებში. დავათვალიერეთ სკოლის შენობა, დავესწარით გაკვეთილებს, ვესაუბრეთ ადმინისტრაციას და პედაგოგებს.
არ გამკვირვებია, რომ ფინურ სკოლას ბევრად უფრო მეტი ფინანსური და მატერიალური რესურსი ჰქონდა, ვიდრე საქართველოს ნებისმიერ საჯარო, თუ ასევე კერძო სკოლას. სკოლას მეტი შესაძლებლობები ჰქონდა მოსწავლეების მხარდაჭერისთვისაც. მაგალითად, ემიგრანტ ბავშვებს სპეციალურად მიმაგრებული დამხმარეები ჰყავდათ, სასკოლო კულტურასთან, უცხო ენასთან უმტკივნეულოდ ადაპტირება რომ შესძლებოდათ.
გასაკვირი ორი რამ იყო. ერთი, რომ გაკვეთილებზე არაფერი ისეთი განსაკუთრებული არ ხდებოდა, რისი ნახვაც მათ შორის საქართველოშიც არ იქნებოდა შესაძლებელი. მოსწავლეები მსჯელობდნენ, ასრულებდნენ დავალებებს, იყენებდნენ სახელმძღვანელოებს, პასუხობდნენ მასწავლებლების დასმულ კითხვებს.
მეორე – სტუმრების კითხვებზე მასწავლებლებისა და ადმინისტრაციის პასუხებმა გამაკვირვა. კითხვაზე, თუ რატომ ირჩევს მასწავლებელი ან სკოლის ადმინისტრაცია რაიმე პედაგოგიურ მიდგომას, თუ რა განაპირობებს სასწავლო გეგმის ფარგლებში გარკვეული თემის შერჩევას, რატომ არის მნიშვნელოვანი კლუბები, დამატებითი გაკვეთილები ან კონკრეტული მასალების გამოყენება გაკვეთილებზე – პასუხი პრაქტიკულად ყველა შემთხვევაში მსგავსი იყო. ამ გადაწყვეტილებების დასაბუთება საზოგადოებრივ შეთანხმებაზე რეფერირებით ხდებოდა. „ჩვენ სოციალურ კეთილდღეობაზე დაფუძნებული საზოგადოების შექმნაში ვმონაწილეობთ. ეს ნიშნავს, რომ საზოგადოების ნებისმიერ წევრს უნდა შეეძლოს ღირსეულად იცხოვროს და ასევე მონაწილეობა მიიღოს ამ საზოგადოების ცხოვრებაში. თუ ამ მიდგომებს არ გამოვიყენებთ, მაშინ ამგვარი საზოგადოების შექმნა რთული იქნება. შეიძლება ზოგიერთი ბავშვი საზოგადოებრივ ცხოვრებაში სათანადო შესაძლებლობების უნარის და შესაძლებლობის გარეშე დარჩეს“, – ეს იყო ფინელი მასწავლებლების ტიპური პასუხი.
ჩვენთან, მსგავს კითხვებზე, მასწავლებლები და სკოლის ადმინისტრაციის წევრები განსხვავებულად პასუხობენ. მათი გადაწყვეტილებების საფუძველი უმეტესად ადმინისტრაციული ვალდებულებებია. პედაგოგიური მიდგომების არჩევანი, სასკოლო ცხოვრების ორგანიზების ფორმები ნაკლებად – საზოგადოების შესახებ შეთანხმებულ მიზნებს, და უფრო მეტად სამინისტროს გადაწყვეტილებებს, საუკეთესო შემთხვევაში კი სწავლა-სწავლების საკუთარ გამოცდილებას ეფუძნება.
ამგვარი ქცევა ჩვენთან გასაკვირი არ არის. არსებობს შეთანხმებები, რომ გვსურს გვქონდეს დამოუკიდებელი სახელმწიფო, გვინდა, რომ საზოგადოება იმართებოდეს დემოკრატიულად, სამართლიანად, ადამიანის ღირსების შელახვის გარეშე, რომ საზოგადოება პატივს სცემდეს საკუთარ ისტორიას და კულტურას, დაცული იყოს ადამიანის უფლებები. თუმცა ეს დათქმები იშვიათად განაპირობებს სკოლების და ალბათ ასევე უნივერსიტეტების, საბავშვო ბაღებისა თუ პროფესიული სასწავლებლების ყოველდღიურობას.
ეს ფენომენი ქართული არ არის. ნაციზმის დამარცხების შემდეგ ევროპაშიც პოპულარული გახდა წარმოდგენა, რომ შესაძლოა, სახელმწიფო საზოგადოებისთვის საფრთხეს წარმოადგენდეს. ჩვენთან სახელმწიფოს ლეგიტიმურობის რღვევა სსრკ-ის ბოლო წლებში და 90-იან წლებში მოხდა. ამ დროს ჩამოყალიბდა ერთგვარი შიში ნებისმიერი საზოგადოებრივი შეთანხმებების, იდეოლოგიების მიმართ. საბჭოთა სკოლა და უნივერსიტეტებიც ხომ სასწავლო დაწესებულების გარეთ არსებულ, მკაცრ და არაჰუმანურ პოლიტიკურ იდეოლოგიას იყო დაქვემდებარებული. გაჩნდა მოსაზრება, რომ სკოლა ან უნივერსიტეტი იდეოლოგიებისგან, საზოგადოებრივი შეთანხმებებისგან შორს უნდა იდგას და უფრო მეტად ბავშვების და ახალგაზრდების ინდივიდუალურ განვითარებაზე ზრუნავდეს.
ამავე დროს, შეიძლება გვახსოვდეს, რომ წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების წევრების მიერ დაფუძნებული სასწავლებლების ფუნდამენტიც სწორედ საერთო საზოგადოებრივი, ეროვნული მიზნებით იყო განპირობებული. გოგებაშვილი თავის „დედაენას“ ერთ-ერთ წერილში ნაღმოსან კატარღას ადარებს, რომელიც საქართველოს ხევებში მდინარეებს მიჰყვება და ამით საერთო ეროვნული იდენტობის გაძლიერებას ემსახურება. ჩვენც, იმდროინდელი ქართველების ან დღევანდელი ფინელების მსგავსად, უნდა გავაცნობიეროთ განათლების მნიშვნელობა საზოგადოების განვითარებაში. სხვაგვარად გაგვიჭირდება, რომ სკოლა ან უნივერსიტეტი ეფექტიან სოციალურ ინსტიტუტად ჩამოყალიბდეს.
იმისთვის, რომ საქართველოს საგანმანათლებლო პრობლემები გადავჭრათ, აუცილებელია, რომ განათლების სისტემის განვითარების დაჩქარებაზე ვიზრუნოთ. ამისთვის აუცილებელია, დავფიქრდეთ იმ ბარიერებზე, რომელთა მოხსნაც ხელს შეუწყობდა სკოლებისა თუ უნივერსიტეტების ინსტიტუციურ გაძლიერებას. ამავდროულად უნდა გვახსოვდეს, რომ განათლების პროცესის თუ მიზნების საზოგადოების განვითარებასთან მჭიდროდ და ორგანულად დაკავშირების გარეშე გაგვიჭირდება, რომ სკოლა, საბავშვო ბაღი, უნივერსიტეტი ან პროფესიული სასწავლებელი იყოს დემოკრატიული, სასარგებლო და ჭეშმარიტად ღირებული საზოგადოებრივი საქმიანობის ასპარეზი.
დატოვე კომენტარი
Veryy good info. Luky mee I came adross your sjte
by accidesnt (stumbleupon). I have bookmarked it for
later!
so much great information on here, : D.
Great post. I was checking continuously this weblog and I’m inspired! Extremely useful information specially the closing part 🙂 I care for such information a lot. I was looking for this certain information for a very lengthy time. Thanks and best of luck.
Good day! This is kind of off topic but I need some guidance from an established blog. Is it very hard to set up your own blog? I’m not very techincal but I can figure things out pretty quick. I’m thinking about setting up my own but I’m not sure where to start. Do you have any points or suggestions? With thanks
I loved as much as you’ll receive carried out right here. The sketch is tasteful, your authored material stylish. nonetheless, you command get bought an shakiness over that you wish be delivering the following. unwell unquestionably come further formerly again since exactly the same nearly very often inside case you shield this hike.
Pretty nice post. I just stumbled upon your blog and wished to say that I have truly enjoyed browsing your blog posts. In any case I will be subscribing to your feed and I hope you write again very soon!
Hi there, You have done an incredible job. I’ll certainly digg it and personally recommend to my friends. I’m sure they will be benefited from this web site.
It?¦s truly a great and useful piece of information. I?¦m happy that you simply shared this useful info with us. Please keep us informed like this. Thanks for sharing.
I like this website its a master peace ! Glad I noticed this on google .
Definitely, what a great website and educative posts, I will bookmark your site.Have an awsome day!
This is very interesting, You are a very skilled blogger. I’ve joined your rss feed and look forward to seeking more of your excellent post. Also, I’ve shared your site in my social networks!
I was suggested this web site through my cousin. I am no longer certain whether or not this submit is written via him as nobody else understand such targeted approximately my difficulty. You’re amazing! Thank you!
I am writing to let you understand of the magnificent experience my friend’s child gained going through yuor web blog. She noticed too many pieces, most notably what it’s like to have a wonderful teaching style to get other folks without difficulty completely grasp specific multifaceted topics. You really did more than our expected results. Thanks for coming up with such great, healthy, explanatory not to mention fun thoughts on your topic to Sandra.
Hello! I could have sworn I’ve been to this blog before but after browsing through some of the post I realized it’s new to me. Anyways, I’m definitely happy I found it and I’ll be book-marking and checking back frequently!
I am delighted that I observed this blog, just the right information that I was looking for! .
Whats Going down i’m new to this, I stumbled upon this I’ve found It absolutely useful and it has helped me out loads. I’m hoping to give a contribution & aid different users like its aided me. Good job.
I haven’t checked in here for a while because I thought it was getting boring, but the last few posts are good quality so I guess I will add you back to my everyday bloglist. You deserve it my friend 🙂
I see something genuinely special in this website .
There may be noticeably a bundle to know about this. I assume you made sure good points in features also.
Hey there would you mind sharing which blog platform you’re using? I’m going to start my own blog soon but I’m having a difficult time making a decision between BlogEngine/Wordpress/B2evolution and Drupal. The reason I ask is because your layout seems different then most blogs and I’m looking for something unique. P.S Sorry for being off-topic but I had to ask!
Enjoyed reading through this, very good stuff, thankyou. “A man may learn wisdom even from a foe.” by Aristophanes.
What i don’t understood is in fact how you are no longer really much more well-preferred than you might be now. You are so intelligent. You realize thus significantly when it comes to this subject, produced me individually imagine it from numerous various angles. Its like men and women don’t seem to be fascinated unless it?¦s something to accomplish with Girl gaga! Your own stuffs outstanding. Always take care of it up!
Terrific work! That is the type of info that are meant to be shared across the net. Shame on Google for not positioning this put up upper! Come on over and visit my site . Thanks =)
I think other web-site proprietors should take this site as an model, very clean and great user friendly style and design, let alone the content. You are an expert in this topic!
Sweet web site, super design and style, really clean and use pleasant.
Everything is very open and very clear explanation of issues. was truly information. Your website is very useful. Thanks for sharing.
I like this web site so much, bookmarked. “Respect for the fragility and importance of an individual life is still the mark of an educated man.” by Norman Cousins.
After study a few of the blog posts on your website now, and I truly like your way of blogging. I bookmarked it to my bookmark website list and will be checking back soon. Pls check out my web site as well and let me know what you think.
I was just looking for this info for a while. After 6 hours of continuous Googleing, finally I got it in your web site. I wonder what is the lack of Google strategy that don’t rank this kind of informative web sites in top of the list. Normally the top web sites are full of garbage.
I have been browsing on-line more than three hours lately, yet I by no means found any interesting article like yours. It’s pretty value sufficient for me. In my opinion, if all site owners and bloggers made good content material as you probably did, the web can be a lot more useful than ever before. “Baseball is 90 percent mental. The other half is physical.” by Lawrence Peter Berra.
Have you ever thought about including a little bit more than just your articles? I mean, what you say is valuable and everything. Nevertheless just imagine if you added some great pictures or videos to give your posts more, “pop”! Your content is excellent but with images and videos, this website could definitely be one of the most beneficial in its niche. Good blog!
You made some decent points there. I did a search on the topic and found most individuals will consent with your site.
Hi, I think your site might be having browser compatibility issues. When I look at your website in Safari, it looks fine but when opening in Internet Explorer, it has some overlapping. I just wanted to give you a quick heads up! Other then that, fantastic blog!
An interesting dialogue is price comment. I think that you must write more on this matter, it won’t be a taboo topic however typically people are not enough to speak on such topics. To the next. Cheers
naturally like your website but you need to check the spelling on several of your posts. A number of them are rife with spelling problems and I to find it very troublesome to tell the reality then again I will certainly come again again.
I think this web site holds some very great information for everyone. “The individual will always be a minority. If a man is in a minority of one, we lock him up.” by Oliver Wendell Holmes.
Attractive component to content. I simply stumbled upon your web site and in accession capital to say that I acquire actually enjoyed account your blog posts. Any way I’ll be subscribing to your feeds and even I success you access constantly rapidly.
Thank you, I have just been searching for info about this subject for ages and yours is the greatest I have discovered so far. But, what about the bottom line? Are you sure about the source?
certainly like your web site however you need to check the spelling on quite a few of your posts. A number of them are rife with spelling issues and I find it very bothersome to inform the truth on the other hand I will definitely come again again.
I love the efforts you have put in this, thanks for all the great blog posts.
Hi, I think your site might be having browser compatibility issues. When I look at your website in Safari, it looks fine but when opening in Internet Explorer, it has some overlapping. I just wanted to give you a quick heads up! Other then that, fantastic blog!
Excellent blog! Do you have any helpful hints for aspiring writers? I’m planning to start my own site soon but I’m a little lost on everything. Would you suggest starting with a free platform like WordPress or go for a paid option? There are so many choices out there that I’m completely overwhelmed .. Any tips? Thanks!
Very nice info and right to the point. I am not sure if this is in fact the best place to ask but do you people have any thoughts on where to hire some professional writers? Thanks in advance 🙂
wonderful issues altogether, you simply won a emblem new reader. What might you recommend about your publish that you just made a few days in the past? Any sure?
Well I truly liked studying it. This article provided by you is very practical for accurate planning.
Howdy! I know this is kinda off topic but I was wondering which blog platform are you using for this site? I’m getting fed up of WordPress because I’ve had problems with hackers and I’m looking at options for another platform. I would be fantastic if you could point me in the direction of a good platform.
I am now not certain where you are getting your information, however great topic. I needs to spend a while studying much more or understanding more. Thank you for magnificent information I was in search of this information for my mission.
This really answered my problem, thanks!
Thank you for some other informative web site. Where else could I am getting that kind of information written in such an ideal manner? I have a challenge that I am simply now running on, and I have been at the look out for such info.
I loved as much as you will receive carried out right here. The sketch is attractive, your authored subject matter stylish. nonetheless, you command get got an nervousness over that you wish be delivering the following. unwell unquestionably come more formerly again since exactly the same nearly a lot often inside case you shield this increase.
Good info. Lucky me I reach on your website by accident, I bookmarked it.
I really appreciate this post. I’ve been looking all over for this! Thank goodness I found it on Bing. You’ve made my day! Thank you again!
What’s Going down i am new to this, I stumbled upon this I’ve found It absolutely useful and it has aided me out loads. I am hoping to contribute & help other customers like its aided me. Good job.
I appreciate, cause I found exactly what I was looking for. You have ended my four day long hunt! God Bless you man. Have a nice day. Bye
I know this if off topic but I’m looking into starting my own blog and was curious what all is required to get set up? I’m assuming having a blog like yours would cost a pretty penny? I’m not very web savvy so I’m not 100 sure. Any suggestions or advice would be greatly appreciated. Appreciate it
This design is spectacular! You most certainly know how to keep a reader amused. Between your wit and your videos, I was almost moved to start my own blog (well, almost…HaHa!) Great job. I really loved what you had to say, and more than that, how you presented it. Too cool!
I am lucky that I discovered this blog, just the right info that I was searching for! .
I went over this internet site and I believe you have a lot of fantastic info , saved to bookmarks (:.
As I website owner I conceive the articles here is real excellent, thanks for your efforts.
This blog is definitely rather handy since I’m at the moment creating an internet floral website – although I am only starting out therefore it’s really fairly small, nothing like this site. Can link to a few of the posts here as they are quite. Thanks much. Zoey Olsen
I like this web site its a master peace ! Glad I observed this on google .
Great work! This is the kind of info that are meant to be shared across the web. Shame on the seek engines for not positioning this submit higher! Come on over and visit my site . Thanks =)
Attractive section of content. I just stumbled upon your blog and in accession capital to assert that I acquire actually enjoyed account your blog posts. Any way I will be subscribing to your feeds and even I achievement you access consistently quickly.
Some really interesting details you have written.Aided me a lot, just what I was searching for : D.
Simply desire to say your article is as surprising. The clarity to your publish is just excellent and i can think you’re knowledgeable on this subject. Fine along with your permission let me to grab your RSS feed to keep up to date with impending post. Thank you 1,000,000 and please carry on the enjoyable work.
I’m curious to find out what blog system you are utilizing? I’m having some small security issues with my latest website and I would like to find something more secure. Do you have any suggestions?
I’m not sure where you are getting your info, but great topic. I needs to spend some time learning much more or understanding more. Thanks for fantastic info I was looking for this info for my mission.
Good V I should definitely pronounce, impressed with your website. I had no trouble navigating through all the tabs as well as related information ended up being truly easy to do to access. I recently found what I hoped for before you know it at all. Quite unusual. Is likely to appreciate it for those who add forums or anything, site theme . a tones way for your client to communicate. Excellent task..
An interesting discussion is worth comment. I think that you should write more on this topic, it might not be a taboo subject but generally people are not enough to speak on such topics. To the next. Cheers
I truly appreciate this post. I have been looking everywhere for this! Thank goodness I found it on Bing. You have made my day! Thank you again
I don’t even know how I ended up here, but I thought this post was good. I do not know who you are but definitely you are going to a famous blogger if you are not already 😉 Cheers!
Very interesting information!Perfect just what I was searching for!
It’s actually a cool and useful piece of info. I am satisfied that you just shared this useful info with us. Please keep us up to date like this. Thank you for sharing.
You can definitely see your skills in the work you write. The world hopes for even more passionate writers like you who are not afraid to say how they believe. Always follow your heart.
Dead pent subject matter, thanks for entropy. “The bravest thing you can do when you are not brave is to profess courage and act accordingly.” by Corra Harris.
Nice read, I just passed this onto a colleague who was doing some research on that. And he just bought me lunch since I found it for him smile Thus let me rephrase that: Thanks for lunch!
I truly wanted to write down a small remark to appreciate you for all of the magnificent items you are sharing at this site. My extensive internet search has at the end been honored with sensible facts to talk about with my pals. I ‘d claim that many of us site visitors are extremely endowed to be in a notable place with so many outstanding individuals with beneficial ideas. I feel pretty grateful to have used the web pages and look forward to some more cool minutes reading here. Thanks a lot again for everything.
Hey there just wanted to give you a quick heads up and let you know a few of the pictures aren’t loading properly. I’m not sure why but I think its a linking issue. I’ve tried it in two different internet browsers and both show the same outcome.
Thank you for another excellent article. Where else could anybody get that type of info in such a perfect way of writing? I have a presentation next week, and I am on the look for such info.
I just like the valuable info you supply to your articles. I will bookmark your weblog and take a look at again here regularly. I am relatively sure I’ll learn plenty of new stuff proper right here! Best of luck for the following!
My brother recommended I might like this web site. He was entirely right. This post actually made my day. You can not imagine just how much time I had spent for this info! Thanks!
Hi, i think that i saw you visited my web site thus i came to “return the favor”.I’m attempting to find things to improve my web site!I suppose its ok to use some of your ideas!!
I truly appreciate this post. I have been looking all over for this! Thank goodness I found it on Bing. You have made my day! Thx again
Attractive section of content. I just stumbled upon your blog and in accession capital to assert that I acquire actually enjoyed account your blog posts. Anyway I’ll be subscribing to your augment and even I achievement you access consistently fast.
Great post, I believe people should acquire a lot from this web blog its rattling user pleasant.
Thanks for a marvelous posting! I truly enjoyed reading it, you may be a great author.I will be sure to bookmark your blog and will come back down the road. I want to encourage that you continue your great writing, have a nice afternoon!
I very delighted to find this website on bing, just what I was searching for : D also saved to fav.
Thank you for another great article. Where else may anybody get that type of information in such a perfect approach of writing? I have a presentation subsequent week, and I am at the look for such information.
Pretty! This was a really wonderful post. Thank you for your provided information.
Wonderful goods from you, man. I have understand your stuff previous to and you are just too fantastic. I actually like what you have acquired here, really like what you are saying and the way in which you say it. You make it entertaining and you still take care of to keep it wise. I can not wait to read much more from you. This is really a terrific site.
Your house is valueble for me. Thanks!…
I like what you guys are up also. Such smart work and reporting! Keep up the superb works guys I have incorporated you guys to my blogroll. I think it will improve the value of my website 🙂
Thanx for the effort, keep up the good work Great work, I am going to start a small Blog Engine course work using your site I hope you enjoy blogging with the popular BlogEngine.net.Thethoughts you express are really awesome. Hope you will right some more posts.
Saved as a favorite, I really like your blog!
The other day, while I was at work, my sister stole my iphone and tested to see if it can survive a twenty five foot drop, just so she can be a youtube sensation. My apple ipad is now broken and she has 83 views. I know this is totally off topic but I had to share it with someone!
I?¦ve recently started a website, the info you provide on this website has helped me greatly. Thanks for all of your time & work.
Great info and straight to the point. I am not sure if this is actually the best place to ask but do you folks have any thoughts on where to hire some professional writers? Thanks 🙂
I like foregathering useful information , this post has got me even more info! .
You should take part in a contest for among the finest blogs on the web. I’ll advocate this web site!
Hello! This is my first visit to your blog! We are a team of volunteers and starting a new project in a community in the same niche. Your blog provided us valuable information to work on. You have done a outstanding job!
You are my inspiration , I possess few blogs and sometimes run out from to brand.
An attention-grabbing dialogue is value comment. I feel that you need to write more on this matter, it may not be a taboo subject however typically people are not sufficient to talk on such topics. To the next. Cheers
I keep listening to the news update talk about receiving boundless online grant applications so I have been looking around for the top site to get one. Could you advise me please, where could i acquire some?
You are a very smart individual!
Wow! Thank you! I always wanted to write on my blog something like that. Can I include a fragment of your post to my site?
I genuinely prize your work, Great post.
Howdy! I know this is kinda off topic but I was wondering which blog platform are you using for this site? I’m getting fed up of WordPress because I’ve had issues with hackers and I’m looking at alternatives for another platform. I would be awesome if you could point me in the direction of a good platform.
Some really nice and useful information on this internet site, as well I believe the style contains wonderful features.
I am glad to be one of several visitants on this outstanding website (:, appreciate it for posting.
You made several fine points there. I did a search on the theme and found a good number of persons will go along with with your blog.
Only wanna admit that this is extremely helpful, Thanks for taking your time to write this.
F*ckin’ awesome things here. I am very glad to see your post. Thanks a lot and i’m looking forward to contact you. Will you please drop me a e-mail?
Hey I am so thrilled I found your web site, I really found you by error, while I was searching on Aol for something else, Regardless I am here now and would just like to say many thanks for a incredible post and a all round thrilling blog (I also love the theme/design), I don’t have time to look over it all at the moment but I have book-marked it and also added your RSS feeds, so when I have time I will be back to read a lot more, Please do keep up the fantastic work.
I will immediately grab your rss as I can not to find your email subscription hyperlink or e-newsletter service. Do you’ve any? Kindly permit me know in order that I may just subscribe. Thanks.
Excellent read, I just passed this onto a colleague who was doing some research on that. And he just bought me lunch as I found it for him smile So let me rephrase that: Thanks for lunch!
Wow! This could be one particular of the most useful blogs We have ever arrive across on this subject. Basically Fantastic. I am also a specialist in this topic so I can understand your effort.
I?¦ve been exploring for a little bit for any high quality articles or weblog posts on this kind of house . Exploring in Yahoo I at last stumbled upon this site. Studying this information So i am glad to convey that I’ve an incredibly good uncanny feeling I came upon just what I needed. I most indisputably will make sure to do not put out of your mind this site and give it a glance regularly.
Some genuinely marvellous work on behalf of the owner of this internet site, perfectly outstanding articles.
Hello my friend! I want to say that this post is awesome, nice written and include approximately all important infos. I would like to see more posts like this.
Most of the things you say is astonishingly accurate and it makes me ponder why I had not looked at this with this light before. This particular article really did turn the light on for me personally as far as this specific issue goes. But at this time there is one particular factor I am not really too cozy with and while I attempt to reconcile that with the actual main theme of the issue, let me observe exactly what the rest of the subscribers have to point out.Nicely done.
Some really interesting points you have written.Helped me a lot, just what I was looking for : D.
Hi there! I simply want to give an enormous thumbs up for the great info you have got right here on this post. I might be coming back to your weblog for more soon.
I take pleasure in, result in I found exactly what I used to be having a look for. You’ve ended my 4 day long hunt! God Bless you man. Have a nice day. Bye
Excellent weblog right here! Additionally your site loads up fast! What web host are you the usage of? Can I get your associate hyperlink on your host? I desire my web site loaded up as quickly as yours lol
The Natural Mounjaro Recipe is more than just a diet—it’s a sustainable and natural approach to weight management and overall health.
I like what you guys are up too. Such intelligent work and reporting! Keep up the excellent works guys I?¦ve incorporated you guys to my blogroll. I think it’ll improve the value of my web site 🙂
I think you have observed some very interesting details , thankyou for the post.
PrimeBiome is a dietary supplement designed to support gut health by promoting a balanced microbiome, enhancing digestion, and boosting overall well-being.
I am now not certain where you’re getting your information, but great topic. I must spend some time learning more or understanding more. Thank you for excellent info I used to be looking for this info for my mission.
A powerful share, I just given this onto a colleague who was doing a bit of evaluation on this. And he actually bought me breakfast because I found it for him.. smile. So let me reword that: Thnx for the treat! But yeah Thnkx for spending the time to discuss this, I feel strongly about it and love reading more on this topic. If potential, as you develop into experience, would you mind updating your weblog with extra details? It is highly useful for me. Large thumb up for this blog post!
I beloved up to you will obtain carried out proper here. The cartoon is tasteful, your authored subject matter stylish. however, you command get got an nervousness over that you want be turning in the following. sick certainly come more until now once more since precisely the similar just about a lot incessantly within case you protect this increase.
Appreciate it for this post, I am a big fan of this web site would like to keep updated.
I?¦ve learn several just right stuff here. Certainly worth bookmarking for revisiting. I wonder how so much effort you place to create this sort of great informative website.
Very interesting information!Perfect just what I was searching for!
Howdy this is kinda of off topic but I was wondering if blogs use WYSIWYG editors or if you have to manually code with HTML. I’m starting a blog soon but have no coding know-how so I wanted to get guidance from someone with experience. Any help would be enormously appreciated!
I reckon something genuinely special in this web site.
Appreciating the commitment you put into your site and detailed information you offer. It’s nice to come across a blog every once in a while that isn’t the same out of date rehashed material. Wonderful read! I’ve saved your site and I’m adding your RSS feeds to my Google account.
I am writing to let you be aware of what a perfect experience our princess undergone reading your web site. She noticed a good number of details, not to mention what it is like to have a great teaching mindset to let a number of people completely know a variety of grueling things. You truly exceeded her desires. Thank you for coming up with these productive, trusted, explanatory and cool guidance on your topic to Sandra.
Magnificent beat ! I would like to apprentice while you amend your site, how could i subscribe for a blog site? The account aided me a acceptable deal. I had been a little bit acquainted of this your broadcast provided bright clear idea
I will immediately seize your rss as I can’t to find your e-mail subscription hyperlink or e-newsletter service. Do you’ve any? Please permit me understand in order that I may just subscribe. Thanks.
I enjoy, lead to I discovered just what I was having a look for. You have ended my 4 day long hunt! God Bless you man. Have a nice day. Bye
Its fantastic as your other posts : D, appreciate it for posting.
Pretty great post. I simply stumbled upon your blog and wished to mention that I have truly enjoyed browsing your weblog posts. After all I’ll be subscribing for your rss feed and I am hoping you write once more very soon!
There are actually a variety of particulars like that to take into consideration. That could be a nice point to carry up. I supply the thoughts above as basic inspiration however clearly there are questions like the one you bring up where a very powerful factor will probably be working in honest good faith. I don?t know if greatest practices have emerged around things like that, but I’m certain that your job is clearly recognized as a good game. Both boys and girls really feel the affect of just a moment’s pleasure, for the remainder of their lives.
Great post. I was checking constantly this weblog and I’m impressed! Extremely useful info specifically the remaining phase 🙂 I deal with such info much. I was looking for this particular information for a long time. Thanks and best of luck.
Wonderful blog! I found it while searching on Yahoo News. Do you have any tips on how to get listed in Yahoo News? I’ve been trying for a while but I never seem to get there! Appreciate it
Nice post. I learn something more challenging on different blogs everyday. It will always be stimulating to read content from other writers and practice a little something from their store. I’d prefer to use some with the content on my blog whether you don’t mind. Natually I’ll give you a link on your web blog. Thanks for sharing.
I’m impressed, I need to say. Really not often do I encounter a blog that’s both educative and entertaining, and let me tell you, you may have hit the nail on the head. Your thought is excellent; the issue is one thing that not enough persons are speaking intelligently about. I’m very completely happy that I stumbled across this in my search for something regarding this.
Great blog you have here but I was wondering if you knew of any user discussion forums that cover the same topics talked about here? I’d really love to be a part of group where I can get feed-back from other experienced people that share the same interest. If you have any suggestions, please let me know. Thanks!
At Nursing Professionals Certifications Online, we are dedicated to providing accessible, convenient, and high-quality medical certification courses to healthcare professionals worldwide. Our platform is designed to meet the evolving needs of medical professionals seeking to enhance their skills, expand their knowledge, and advance their careers. Do you have problems passing your exam? We provide medical students with certificates, licenses, questions, and answers and upgrade previous scores for Prometric exams. #ECFMG #MCAT #SCFHS #MSNCB #OET #DHA #NLCEX #HAAD #MOH #MRCGP #MCAT #OMSB #SMLE #USMLE #QCHP #NHRA #DHCC #AMC #MRCS #MRCOG. You can obtain the above certificate and license online without attending the exam. Provide leaked questions bank and answers before the exam date. You can also upgrade your previous results. Study materials and tips are available for your upcoming exam dates. Chat on WhatsApp with +971 56 954 4538
Hi, Neat post. There is a problem with your website in internet explorer, would check this… IE still is the market leader and a large portion of people will miss your great writing because of this problem.
After examine a couple of of the weblog posts on your web site now, and I truly like your means of blogging. I bookmarked it to my bookmark web site list and might be checking again soon. Pls check out my web page as well and let me know what you think.
Yeah bookmaking this wasn’t a high risk determination great post! .
As a Newbie, I am continuously browsing online for articles that can benefit me. Thank you
Pretty nice post. I just stumbled upon your weblog and wished to say that I have really enjoyed surfing around your blog posts. In any case I will be subscribing to your feed and I hope you write again soon!
After all, what a great site and informative posts, I will upload inbound link – bookmark this web site? Regards, Reader.
You are a very intelligent person!
Thanks for your whole work on this site. Kate loves getting into research and it is easy to see why. Most of us notice all concerning the powerful manner you provide reliable guidelines via the blog and even boost contribution from others about this issue then our own simple princess is without question learning a lot. Take advantage of the remaining portion of the new year. Your doing a useful job.
I have been absent for some time, but now I remember why I used to love this website. Thank you, I will try and check back more often. How frequently you update your web site?
I have read several excellent stuff here. Certainly price bookmarking for revisiting. I wonder how so much effort you set to make one of these excellent informative site.
The Salt Trick is a natural technique that involves using specific salts, such as Blue Salt, to enhance male performance
The Salt Trick is a natural technique that involves using specific salts, such as Blue Salt, to enhance male performance
The Salt Trick is a natural technique that involves using specific salts, such as Blue Salt, to enhance male performance
I think other web site proprietors should take this web site as an model, very clean and fantastic user genial style and design, as well as the content. You are an expert in this topic!
I discovered your blog site on google and check a few of your early posts. Continue to keep up the very good operate. I just additional up your RSS feed to my MSN News Reader. Seeking forward to reading more from you later on!…
ProDentim is a chewable oral probiotic supplement formulated with a unique mix of probiotics, prebiotics, herbs, and nutrients.
The Ice Water Hack has been gaining popularity as a simple method to aid weight loss. After reading about its potential benefits, I decided to give it a shot and see how it worked for me. Here’s what I found!
I was recommended this web site by my cousin. I’m not sure whether this post is written by him as nobody else know such detailed about my problem. You are amazing! Thanks!
You are my inhalation, I own few web logs and sometimes run out from to brand : (.