ჯეფ ბეზოსს ესმის

რამდენიმე თვის წინ Amazon-მა მიაღწია იმ ეტაპს, რომელსაც მისი დამფუძნებელი და აღმასრულებელი დირექტორი, ჯეფ ბეზოსი, თავმდაბლურად „საინტერესო ნიშნულს” უწოდებს. საცალო ვაჭრობის ამ გიგანტს, რომელიც ადრეულ ეტაპზე წიგნებთან, შემდეგ კი მუსიკასა და ვიდეოპროდუქციასთან ასოცირდებოდა, ამჟამად ათობით მილიონი დასახელების პროდუქცია აქვს და მათი უმეტესი ნაწილი სულაც არ არის მედიაპროდუქტები: ფეხსაცმელები, ჩოგნები და თითქმის ყველაფერი, რისი ტრანსპორტირებაც ამ ეტაპზეა შესაძლებელი. მოზრდილებს Amazon შესაძლოა ჯერ კიდევ Barnes & Nobel-ს აგონებდეს, მაგრამ მოზარდებისათვის ის ძირითადად ინტერნეტმაღაზიის სინონიმია.

ეს შემობრუნება შეიძლება ბეზოსის უმთავრეს მიღწევად ჩაითვალოს. ერთ დროს მხოლოდ წიგნებით მოვაჭრე ინტერნეტმაღაზიიდან Amazon საცალო ვაჭრობის გიგანტად ტრანსფორმირდა, რომელიც თითქმის ყველა სახის პროდუქციას სთავაზობს საცალო მომხმარებელსა და ბიზნესმომსახურების პროვაიდერებს. ბეზოსმა ინტერნეტის ერთ-ერთი შემოსავლიანი და ორიგინალური იდეიდან წარმატების კიდევ ერთი ახალი ისტორია შექმნა. ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში კომპანიის აქციათა საბაზრო ფასი 397%-ით გაიზარდა.

48 წლის ჯეფ ბეზოსი, რომლის აქტივების წმინდა ღირებულება $19 მილიარდს შეადგენს, მსოფლიოს 30 უმდიდრეს ადამიანთა შორისაა. მიუხედავად ამისა, დღესაც ისე ენერგიულად და მონდომებით დასტრიალებს თავს Amazon-ს, როგორც სტარტაპის ხელმძღვანელი, რომელიც თავის პირველ ანაზღაურებას ელის, ან მოზარდი, რომელმაც სადღეღამისო ბანაკის მიმზიდველობა აღმოაჩინა. „მე ბედნიერი ადამიანი ვარ”, – მიხსნის ბეზოსი, რომელსაც სიეტლის ერთ-ერთ წვიმიან პარასკევ დილას Amazon-ის სათავო ოფისში ვესაუბრები. – „ჩემი მეუღლე ამბობს: თუ ხედავთ, რომ ჯეფი მოწყენილია, ხუთი წუთი აცადეთ”.

რატომაც არ უნდა იყოს ბედნიერი? იგი ნომერ პირველი აღმასრულებელი დირექტორია აშშ-ში. შეიძლება ითქვას, რომ სტივ ჯობსის გარდაცვალების შემდეგ ის კორპორაციული მენეჯერის ეტალონია, ბევრს სურს მის სიმაღლეებს მიუახლოვდეს, მიბაძოს და აჯობოს. მისი პირველობის დამტკიცება ციფრებითაც არის შესაძლებელი: ბეზოსმა უმაღლესი ნიშნული დაიკავა Forbes-ის აღმასრულებელ დირექტორთა რეიტინგში, რომელიც პროდუქტიულობის მიხედვით დგება, ითვალისწინებს რა სტაბილურ საქმიანობას, ზომიერ ანაზღაურებასა და ლიდერის თვისებებს. და მართლაც, ყველა მაჩვენებლის მიხედვით, იგი ყოველთვის საუკეთესოთა 5%-ში ხვდება.

ელექტრონული მიმოწერისა და პირადად დასმული შეკითხვების შემდეგ მე ჩავწვდი ბეზოსის საიდუმლოს. თითქმის საუკუნის წინ, საცალო ვაჭრობის სხვა ლეგენდამ, ჩიკაგოელმა მარშალ ფილდმა, წარმატებული გახადა ფატალისტური სლოგანი: „კლიენტი ყოველთვის მართალია”. ბეზოსმა ყველაზე უკეთ შეძლო ამ მანტრის მისადაგება ციფრულ ეპოქასთან, ნაბიჯ-ნაბიჯ ახადა ფარდა ბიზნესის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ საიდუმლოს: განსაზღვრო მომხმარებლის სურვილი ჯერ კიდევ მანამდე, სანამ სალაროს აპარატი დაიწკრიალებს და შემდეგ ეს ინფორმაცია წარმატების მისაღწევად გამოიყენო. დღეს, როდესაც მოწინავე ტექნოლოგიური კომპანიები ერთმანეთს ეჯიბრებიან თანამშრომელთათვის შეთავაზებული პრივილეგიებით, ბეზოსი, რომელიც ფუფუნებით ცხოვრების მომხრე არ არის, ამტკიცებს მეორე, საპირისპირო მოდელის დიდ პოტენციალს: იგი საუკეთესო პირობებს ქმნის თავისი 164 მილიონზე მეტი მომხმარებლისათვის და არა 56,000 თანამშრომლისათვის.

Amazon-ში დასაქმებული მენეჯერებისათვის ჯეფ ბეზოსი საკმაოდ მკაცრი ხელმძღვანელია. თუმცა ფიგურას, რომელიც მათ ცხოვრებას აზანზარებს, შიდაკორპორაციული მეტსახელიც კი აქვს – „ცარიელი სკამი”. პერიოდულად ბეზოსი საკონფერენციო მაგიდასთან ერთ სკამს თავისუფალს ტოვებს და დამსწრეებისაგან მოითხოვს ამ თავისუფალ სკამზე დაინახონ მომხმარებელი – „ყველაზე მნიშვნელოვანი ადამიანი ოთახში”.

გამოდის, რომ ცარიელი სკამი Amazon-ის უზენაესი მმართველია, ბეზოსი კი, უბრალოდ – მისი ბრძანებების მილიარდერი შემსრულებელი. იგი მუდმივად ზრუნავს იმაზე, რასაც თავად „მაჩვენებელთა კულტურას” უწოდებს და ცდილობს ამ უსიცოცხლო ობიექტს ძლიერი და მკაფიო ჟღერადობა მიანიჭოს. Amazon საკუთარ საქმიანობას 500 გაზომვადი მიზანის მიხედვით ამოწმებს. მათგან დაახლოებით 80% დაკავშირებულია მომხმარებელთა მიზნებთან. „ამაზონელთა” ერთი ნაწილი ცდილობს მინიმუმამდე დაიყვანოს შემთხვევები, როდესაც მომხმარებლის მიერ მოთხოვნილი პროდუქცია საწყობში არ არის. სხვები ჩამოსატვირთი ფილმების უდიდესი ბიბლიოთეკის შექმნაზე ზრუნავენ.

მომხარებელთა ერთი ჯგუფის ძველი ჩვევები, რთული ალგორითმების მეშვეობით, ახალი მომხმარებლებისათვის რეკომენდაციებად გარდაიქმნება. ყველაზე გაყიდვადი პროდუქციის საათობრივი სიები ავლენს, რომელ პროდუქტზეა დიდი მოთხოვნა. ყოველკვირეული მიმოხილვებით დგინდება, ვინ ადგას სწორ გზას და სად არის საჭირო კორექტირება.

Amazon იმდენად დარწმუნებულია საკუთარ უნარში, ვებგვერდი თითოეული მომხმარებლისათვის პერსონალიზებული გახადოს, რომ კომპანია თითქმის არასდროს ქმნის სამომხმარებელო სეგმენტების პერსონაჟებს, როგორიცაა, მაგალითად, „საფეხბურთო დედები” ან „ტექნოლოგიური სიახლეების თაყვანისმცემელნი”. მსგავსი სახის მარკეტინგული კლასიფიკაციები ბეზოსის გუნდისთვის ზედმეტად ზოგადია.

გაცხარებული კამათი იმაზე, თუ მაჩვენებელთა რომელ სისტემას მიაქციონ მეტი ყურადღება, Amazon-ის ყოველდღიური ცხოვრების წესია. „ადამიანები ერთმანეთს ურთულეს გამოცდას უწყობენ”, – ამბობს მანფრედ ბლუმელი, Amazon-ის ყოფილი მთავარი საბაზრო მკვლევარი. „აბსოლუტურად დარწმუნებული უნდა იყოთ იმაში, რასაც ამბობთ. თუ შეძლებთ შეკითხვათა უდიდეს ტალღას გაუძლოთ, ესე იგი სწორი მაჩვენებელთა სისტემა შეგირჩევიათ”. ჯობს ყველაფერი მომზადებული და წინასწარ გათვლილი გქონდეთ, რადგან საუკეთესო იმარჯვებს.

როდესაც საქმე ეხება იმას, თუ რა არ სურთ მომხმარებლებს, ბეზოსი კიდევ უფრო მკაცრია. კლიენტს სძულს შეფერხებები, დეფექტები და ამა თუ იმ პროდუქტის დეფიციტი. ასე რომ, მაჩვენებელთა სისტემის „პატრული” მუდმივად ცდილობს გამოავლინოს მსგავსი სისუსტეები და მათი რიცხვი მაქსიმალურად შეამციროს. ვებგვერდის ჩამოტვირთვისას შექმნილი თუნდაც უმნიშვნელო დაყოვნება უკვე სერიოზული ხარვეზია. Amazon-ის მაჩვენებელთა სისტემა ცხადყოფს, რომ ვებგვერდის გახსნისას 0,1 წამიანი დაყოვნება 1%-ით ამცირებს მომხარებელთა აქტივობას.

Amazon-ის ყველა ყოფილ აღმასრულებელს აქვს თავისი ისტორია მომხმარებლების მიმართ ბეზოსის გადამეტებული ყურადღების შესახებ. სიმონ მერდოკი, Amazon-ის ბრიტანული ოპერაციების ყოფილი უფროსი იმ დროს იხსენებს, როდესაც მომხმარებლებს შეკვეთილი პროდუქციის მეორე დღეს მიწოდებას სთავაზობდნენ, თუ შეკვეთას დღის 4 საათამდე გააკეთებდნენ; ბეზოსი პირადად მოითხოვდა მისგან, რომ შეკვეთის ბოლო ვადა ჯერ საღამოს 6 საათამდე, შემდეგ 7 საათამდე და უფრო გვიანობამდე გაეხანგრძლივებინა იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ეს სასაწყობო მეურნეობაში რადიკალურ ცვლილებებს გამოიწვევდა (დღეს მთელი ბრიტანეთისა და აშშ-ის ათი ქალაქის მომხმარებლებს Amazon სთავაზობს პროდუქციის იმავე დღეს მიწოდებას, თუ შეკვეთა დილით იქნება მიღებული). ერთ-ერთ ასევე ყოფილ თანამშრომელს ახსოვს მუდმივი ზეწოლა იმის თაობაზე, რომ პროდუქცია ჩვეულებრივზე მყარი მუყაოს ყუთებით მიეწოდებინათ, რათა მომხმარებელს ტრანსპორტირების ან სხვადასხვა ნივთის გასაგზავნად მათი ხელმეორედ გამოყენების საშუალება ჰქონოდა. ეს კომპანიისადმი კეთილგანწყობას გამოიწვევდა, ასევე საშუალებას იძლეოდა მუყაოს ყუთი წარწერით – Amazon პოტენციურ მოხმარებლებამდე მისულიყო.

ტინა პეტერსონს, Amazon-ის ერთ-ერთ მთავარ ბრენდმენეჯერს კარგად ახსოვს 2007-2011 წლებში Kindle-ის სატელევიზიო რეკლამის განხილვასთან დაკავშირებული დაძაბული მომენტები. რეკლამის ადრეული ვერსიები მოიცავდა უჩვეულო ფრაგმენეტს, რომლებშიც ნაჩვენები იყო, როგორ აისროლა ჰაერში შეტევაზე გადასულმა ხარმა მამაც მატადორად ქცეული Kindle-ის მოხმარებელი. ყველა ხითხითებდა – ბეზოსის გამოკლებით. მან უკან გადახვევის ღილაკს დააჭირა თითი და მდუმარედ უყურებდა მატადორის სცენას. შემდეგ მიუბრუნდა დამსწრეთა ჯგუფს და დაწყებითი სკოლის მასწავლებლის მკაცრი ხმით განაცხადა: „ვიცი, რომ ეს გონებამახვილურია და უამრავი ადამიანი ხარის სცენას სასაცილოდ მიიჩნევს, მაგრამ აქ მომხმარებელი მიგვიბერტყეს. ჩვენ უფლება არ გვაქვს მას ტკივილი მივაყენოთ”.

ბეზოსის მიერ მოხმარებელთა ინტერესების გულმოდგინე დაცვამ სარგებელი აშკარად მოიტანა. მიჩიგანის უნივერსიტეტი ყოველწლიურად იკვლევს ამერიკის 225 უდიდესი კომპანიის მიერ მომხმარებელთა დაკმაყოფილების ინდექსს. Amazon უკვე მრავალი წელია ინარჩუნებს ლიდერის პოზიციას საცალო ვაჭრობის ინტერნეტკატეგორიაში და არაერთხელ მოხვდა საუკეთესო კომპანიათა ათეულშიც. ამჟამად მას მხოლოდ Heinz, Clorox, Apple და სამი საავტომობილო ბრენდი უსწრებს.

მაგრამ Amazon-ის საოცარი წარმატების საიდუმლო მხოლოდ მომხმარებელთა შესანიშნავი მომსახურებით არ აიხსნება. სხვა ინტერნეტ-საცალო ვაჭრობის კომპანიებმა, რომლებიც ასევე გამოირჩევიან კლიენტთა ინტერესებზე ზრუნვით, ვერ მოახერხეს Amazon-ის გასული წლის გაყიდვების მაჩვენებელს _ $48 მილიარდს გატოლებოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ ტრადიციული საცალო ვაჭრობის კომპანიები Target და Costco ასევე მაღალი დონის სამომხმარებლო მომსახურებით გამოირჩევიან, მათი საერთო საბაზრო კაპიტალიზაცია ბევრად ჩამორჩება Amazon-ის $98-მილიარდიან მაჩვენებელს.

მომხმარებელზე ორიენტირება, რომელიც მონაცემების ანალიზზეა დაფუძნებული, ბეზოსს საშუალებას აძლევს თავდაჯერებულად განახორციელოს ნოვაციები _ ისე, რომ დარწმუნებული იყოს საკუთარი გადაწყვეტილებების მართებულებაში. „ჩვენ მოთმინებით ვრგავთ ნერგებს და ველოდებით, როდის იქცევა ისინი ხეებად, _ ამბობს ბეზოსი, _ ჩვენ აქცენტს ვაკეთებთ იმაზე, რაც სასარგებლო იქნება ჩვენი კლიენტებისათვის. ვფიქრობ, ჩვენი კულტურის ეს ასპექტი დიდი იშვიათობაა”.

მაგალითად შეგვიძლია მოვიყვანოთ Amazon-ის მიერ Kindle-ის შექმნის ისტორია: ბეზოსმა გააანალიზა შესაბამისი მონაცემები და დაასკვნა, რომ მილიონობით ადამიანი ისურვებდა ჰქონოდა ელექტრონული ხელსაწყო, რომელიც შეძლებდა ნებისმიერი წიგნის 60 წამში ან კიდევ უფრო ნაკლებ დროში ჩამოტვირთვას. მან მიზნად დაისახა ასეთი მოწყობილობის შექმნა, მიუხედავად კომპრესიის ხარისხსა და მონაცემთა გადაცემის სისწრაფესთან დაკავშირებული სირთულეებისა. ინჟინრებს ჰქონდათ სრული თავისუფლება ისე გადაეწყვიტათ ტექნიკური პრობლემები, როგორც თავად მიიჩნევდნენ მართებულად. მთავარი იყო შეექმნათ მოთხოვნის შესაბამისი ხელსაწყო. Amazon-ს წლები დასჭირდა იმისათვის, რომ მსგავსი მოწყობილობის შექმნა ტექნიკურად შესაძლებელი გაეხადა, მაგრამ ბეზოსს თვალიც არ დაუხამხამებია. როდესაც ერთ-ერთმა ფინანსურმა აღმასრულებელმა ჰკითხა, რა თანხა ჰქონდა გამიზნული პროექტისათვის, ბეზოსმა კითხვითვე უპასუხა _ „რამდენი გვაქვს?”

Amazon ასეთი ტიპის აზროვნებამ გარდაქმნა. ინტერნეტბიზნესის ბუმისა და კრახით გამოწვეული მძლავრი რყევების შემდეგ, 2003 წლის მეორე ნახევრიდან 2007 წლის დასაწყისამდე, Amazon-ის საქმიანობა, რომელიც მჭიდროდ იყო დაკავშირებული ბეჭდვით, მუსიკალურ და მსგავს ინდუსტრიებთან, საკმაოდ ერთფეროვანი იყო. Amazon-ის ცხოვრებაში ახალი ეტაპი მაშინ დაიწყო, როდესაც ინვესტორებმა გააცნობიერეს, რომ ბეზოსი ამ წლების განმავლობაში უხმაუროდ ქმნიდა კომპანიის მრავალ ახალ მამოძრავებელ მიმართულებას. ყველა მათგანი ერთი თეორიიდან იღებდა სათავეს: თუკი Amazon საშუალებას მისცემს მომხმარებელს განსაზღვროს სპეციფიკაციები, იგი შეძლებს კონტროლის მოპოვებას ნებისმიერი რაოდენობისა და სახეობის სამომხმარებლო პროდუქციასა და მომსახურებაზე. ბეზოსმა ასევე გადაწყვიტა მოეზიდა ბიზნესმომხმარებლები (და საკუთარი ინჟინრები კინაღამ გააგიჟა), რისთვისაც თავდაყირა დააყენა Amazon-ის შიდა პროგრამული უზრუნველყოფის არქიტექტურა და დაიწყო მასზე წვდომის გაყიდვა. ბოსის ახალმა ბრძანებამ მთლიანად შეცვალა Amazon-ის მიდგომა ამოცანებისადმი _ ხარისხის უზრუნველყოფით დაწყებული, შიდა კორპორაციული კომუნიკაციებით დამთავრებული. 2006 წელს მან სრულიად ახალი, დამოუკიდებელი ბიზნესი წამოიწყო _ Amazon-ის ვებმომსახურება, რომელმაც შარშან შემოსავლის სახით დაახლოებით $1 მილიარდი მოიტანა და ახლო მომავალში $2 მილიარდს მიაღწევს, რადგან ეს მიმართულება უფრო სწრაფად იზრდება, ვიდრე Amazon-ის ძირითადი საქმიანობა. იგი ემსახურება კლიენტებს – NASA-დან Netflix-ამდე – იაფი და მოთხოვნადი ვებმომსახურებებით ე.წ. „ღრუბელი” სერვერების მეშვეობით. კასინის კოსმოსური ზონდის მიერ სატურნის გამოკვლევისას მიღებული 180 000 ფოტო Amazon-ის კომპიუტერმა 5 საათში და სულ რაღაც $200-ად დაამუშავა, – ამბობს NASA-ს რეაქტიული მოძრაობის ლაბორატორიის წარმომადგენელი ტომას სოდერსტრომი. მისი თქმით, მსგავსი სამუშაოს საკუთარი ძალებით შესასრულებლად დაახლოებით 15 დღე დასჭირდებოდათ.

გასულ ოქტომბერს, Kindle Fire-ის (კომპიუტერული ტაბლეტი, რომელსაც შეუძლია ვიდეო- და მუსიკალური ფაილების რეპროდუცირება) წარმოებაში ჩაშვებამ კიდევ ერთხელ აზარალა Amazon მოკლევადიანი მოგების თვალსაზრისით. ამ მოწყობილობის გასაყიდი ფასი, რომელიც $199-ს შეადგენს, დანახარჯს არ ფარავს. თუმცა ბეზოსი სრულებითაც არ ჩანს შეშფოთებული. მისი თქმით, Fire „ყველაზე წარმატებული პროდუქტია, რაც კი როდესმე გვიწარმოებია”. Fire-ისადმი ეს ოპტიმისტური დამოკიდებულება მისთვის აბსოლუტურად ბუნებრივია: თუ ეს ტაბლეტი შთააგონებს მფლობელებს უფრო მეტი შენაძენი გააკეთონ Amazon-ში, მაშინ მის გლობალურ გავრცელებაზე გაწეული ხარჯი სრულიად გამართლებული იქნება.

ეს განახლებული Amazon არსებითად პიროვნული გამოვლენაა მისი შეფისა, რომელიც ერთდროულად ანალიტიკოსიც არის და მეოცნებეც. ჰიუსტონსა და მაიამიში გაზრდილ ბეზოსს არასდროს აკმაყოფილებდა ტრადიციული საცალო ვაჭრობის სფერო _ ანუ, უბრალოდ, საგნების გაყიდვა _ მას ციფრებთან მუშაობა უფრო აინტერესებდა. ერთხელ მან გამოთვალა და სიამაყით აღვსილმა მოახსენა ბებიას, რამდენად ამცირებდა მის სიცოცხლეს მოწევის მავნე ჩვევა. იგი პრინსტონში ფიზიკის სასწავლებლად წავიდა და საბოლოოდ კომპიუტერულ მეცნიერებებში აღმოჩნდა, რასაც მოჰყვა ხანმოკლე, მაგრამ წარმატებული კარიერა უოლ-სტრიტზე.

ბეზოსის მეორე, მეოცნებე მხარეს კი სურს ყოველთვის წინა ხაზზე იყოს. მოზარდობისას მას ასტრონავტობა უნდოდა და ცდილობდა სკოლის გამოსათხოვარი სიტყვის თქმის უფლება მოეპოვებინა, რომ ამგვარად გაეზარდა თავისი შანსი. მოზარდობისას ზაფხულს ტეხასში, ბაბუას 25,000-აკრიან რანჩოზე ატარებდა, სადაც სხვადასხვა ხელსაწყოს არემონტებდა, ნახირს უვლიდა და თვითრწმენას ივითარებდა.

მსგავსი პრინციპებისადმი პატივისცემა ნათელს ხდის, რატომ არჩევს Amazon სამუშაოს მაძიებელთა შორის ისეთი თვისებების მქონეთ, როგორიცაა სუპერაქტიურობა და არაერთმნიშვნელოვან სიტუაციებში მუშაობის უნარი. ამ კრიტერიუმებით შერჩევა ეხმარება ისეთი ადამიანების აღმოჩენაში, რომლებსაც შეუძლიათ სიახლეების სწრაფად დანერგვა და რომლებმაც იციან, როგორ მოიქცნენ მომხმარებლებთან. ერთ-ერთი პოპულარული გამოსაცდელი ამოცანა ასეთია: აპლიკანტს სთხოვენ, როგორც ბრენდმენეჯერმა შექმნას სამოქმედო გეგმა ისეთ სფეროში, რომელშიც ის ნაკლებად გამოცდილია, ხოლო შემდეგ ეუბნებიან, რომ მას ბიუჯეტი არა აქვს.

დაბნეული კანდიდატებისათვის Amazon-ში მუშაობის შანსი თითქმის არ რჩება. მათ, ვინც ახერხებს სახელდახელოდ დაახვავოს პასუხები (არაოფიციალური პოლების უფასო ონლაინ-ინსტრუმენტის, მაგ SurveyMonkey-ის საშუალებით), როგორც წესი, Amazon-ში წარმატება გარანტირებული აქვთ. ეს ის ხალხია, ვისაც შეეძლო კონკურენცია გაეწია ბეზოსისათვის მათემატიკაში და ამავდროულად, წარმატებებისათვის მიეღწია ბაბუამისის რანჩოზე.

ეფექტიანობა და სიიაფე _ Amazon-ის ხელმძღვანელობის ხედვით, ეს კომპანიის კულტურის ისეთივე შემადგენელი ნაწილია, როგორიც ცარიელი სკამი. უფრო მეტიც, ბეზოსი ამ ორი კონცეფციის შერწყმას ახორციელებს. 2009 წელს, აქციონერთათვის განკუთვნილ წერილში, ბეზოსმა განაცხადა, რომ დაიწყო ბრძოლა მუდას წინააღმდეგ. „მუდა” იაპონური სიტყვაა და ნარჩენებს ნიშნავს. რაც მეტი ფუჭ ხარჯს აიცილებ თავიდან, მით უფრო გაადვილდება მომხმარებლისათვის დაბალი ფასის შეთავაზება. ეს ჯვაროსნული ლაშქრობა, როგორც თავად წერს, „წარმოუდგენელი ენერგიით ავსებს მას”.

ჩვენი ინტერვიუს პროცესში ბეზოსმა მაგალითად მოიყვანა Amazon-ის ერთ-ერთი ბოლო წარმატება _ საწყობის გამოყენების 23%-ით გაუმჯობესება: „არასრულად დატვირთული 6 მილიონი კვადრატული ფუტის ფართის ოპტიმიზაცია”. აგრეთვე იგი ამაყობს მომხმარებლისათვის გასაგზავნი პაკეტების წინასწარი სორტირების სერვისით გადამზიდავებისათვის (როგორიცაა, მაგალითად, FedEx), რის შედეგადაც თავად გადამზიდავს აღარ უხდებათ პაკეტების დაყოვნება შემდგომი სორტირებისათვის.

სორტირება? „ჩვენ იმდენად ხშირად ვიყენებთ ამ სიტყვას, რომ იგი უკვე უნებურად წყდება ხოლმე ჩვენს ბაგეს, _ ამბობს ბეზოსი ღიმილით, _ მაგრამ ეს არ არის უმნიშვნელო სიტყვა, ხომ მართალია?”

კომპანიის დირექტორები ზეწოლას განიცდიან. ბეზოსს ძლიერი ლაგამი აქვს ამოდებული კომპანიის ხარჯებისათვის, არ ცნობს ფერად პრინტერებს და გამოცდილ, საიმედო შავ-თეთრ მოდელებს იყენებს. არავინ დაფრინავს პირველი კლასით (თუმცა ხანდახან ბეზოსი საკუთარი ხარჯით ქირაობს კერძო თვითმფრინავს). ნოვაციებსა და ექსპერიმენტებზე რაც შეიძლება პატარა ჯგუფები მუშაობს; თუ ჯგუფის გამოკვებას ორ პიცაზე მეტი სჭირდება, ბეზოსის აზრით, ეს უკვე დიდი ხარჯია. ოფისში ისევ ის იაფფასიანი, 1990 წელს დამზადებული დაწნეხილი ნახერხის ავეჯი დგას, რომლის შეცვლასაც ბეზოსი არ აპირებს.

კომპანიის მენეჯერები შესაძლოა ბუზღუნებენ, მაგრამ ისწავლეს, როგორ დაამუშაონ ავეჯი ზუმფარის ქაღალდით ისე, რომ მათი მერინოსის სვიტრები ხიჭვებმა არ დააზიანოს. კომპანიის ხუთი ტოპმენეჯერიდან არც ერთი არ იღებს ხელფასის სახით წელიწადში $175 ათასზე მეტს. ბეზოსის ხელფასმა შარშან $81 840 შეადგინა, 1998 წლიდან მისი ანაზღაურება საერთოდ არ გაზრდილა.

კომპანიამ 2010 წლიდან დაახლოებით $750 მილიონი მოიზიდა აქციების გაყიდვით, ეს კი ის გზაა, რომლითაც ამ კომპანიაში ფული კეთდება. აქციები და ოპციონები დიდი ცდუნებაა; უმაღლესი მენეჯმენტის ბევრ წარმომადგენელს აქვს $20 მილიონის ან კიდევ უფრო მეტი ღირებულების არაგარანტირებული აქციები.
ასეთი აზროვნება სრულიად გამორჩეულია იმ ინდუსტრიაში, სადაც ნიჭი განიხილება სათუთ ფასეულობად, რომელიც ყურადღებით და ფუფუნებით უნდა იყოს გარემოცული. პრივილეგიები – როგორიცაა, მაგალითად, უფასო მასაჟი სამუშაო ადგილზე -სილიკონის ველზე ისეთივე ჩვეულებრივი მოვლენაა, როგორც ყავადანი სამზარეულოს კუთხეში. ვებგვერდ Glassdoor.com-ზე, რომელზეც ყოფილი და მოქმედი თანამშრომლები აფასებენ საკუთარ კომპანიებს, როგორც სამუშაო ადგილს, Amazon-ს საშუალოდ 3,1 ქულა აქვს მაქსიმალური 5-დან, ამ მაჩვენებლით იგი Delta Airlines-სა (3,2) და Burger King-ს (3,0) შორის არის.
გასულ ოქტომბერს Google-ის თანამშრომელმა და Amazon-ის ყოფილმა ინჟინერმა სტივ იეგიმ საკუთარი განცდები 4 500 სიტყვისაგან შემდგარ ინტერნეტპოსტში ჩამოაყალიბა, ამ პოსტმა 100 000-ზე მეტი მკითხველი დააინტერესა. იგი ჩიოდა Amazon-ის დეკორის, საკვების, ანაზღაურების და იმის გამო, რომ ხანდახან გაუგებარი უსიამოვნო დავალებების კეთება უხდებოდა. მან მისი ყოფილი შეფი ბეზოსი წარმოაჩინა საშინელ მეკობრედ, რომლის მიერ გაცემული ბრძანებები აიძულებს ადამიანებს „რეზინის საკლავით დაშინებული ჭიანჭველებივით იფუთფუთონ”.

ამავე დროს, იეგი აღიარებს ბეზოსის უნარს გაუძღვეს ორგანიზაციაში განხორციელებულ გრანდიოზულ ცვლილებებს, კერძოდ კი იმ ინიციატივებს, რომლებმაც Amazon-ის ვებმომსახურებასთან მიგვიყვანა. ის პატარა, საკმაოდ მოქნილი „ორი პიცის” საინიციატივო ჯგუფები ეკონომიკურად ეფექტიანია და ბეზოსს უამრავი ასეთი მცირე ჯგუფის გამოყენება შეუძლია. Google-საც კი არ ძალუძს ასე სწრაფად დაამყაროს უკუკავშირი თავისი ვებმომსახურებებით, – დასძენს იეგი. ეს განსხვავება, ცოტა არ იყოს, აფორიაქებს იეგის, რადგანაც მან მიატოვა მომჭირნე და ეფექტიანი Amazon და ამჯობინა მდიდრული Google, სადაც თანამშრომლებს Wi-Fi-ით აღჭურვილი უფასო ავტობუსები ემსახურება.

Amazon ავტოფარეხში დაიწყო და სიეტლის სანაპირო ზოლის ღარიბ უბანში განვითარდა, ამჟამად კი განთავსებულია თავის რიგით მეხუთე სათავო ოფისში, რომელიც სიეტლის ელეგანტურ, რეაბილიტირებულ რაიონში, South Lake Union-ში მდებარეობს. კომპანიის ახალი კამპუსი შედგება შუშისა და ფოლადის ათიოდე შენობისაგან, დიდი შიდა ეზოებით, კაფეებით, რესტორნებით და ხელოვნების რამდენიმე ნიმუშით.

ჯეფ ბეზოსი აქ ალბათ კიდევ დიდხანს დარჩება. იანვარში მას მხოლოდ 48 წელი შეუსრულდა და ის თავისუფლად უხელმძღვანელებს Amazon-ს კიდევ ორი ათწლეულის განმავლობაში. ეს კარგია კომპანიის სტაბილურობისათვის. თუმცა შესაძლოა პრობლემა იყოს გენერალური დირექტორობის მსურველი ტოპმენეჯერების შენარჩუნების კუთხით. ბეზოსი ამბობს, რომ კარგად იცის, როდის არ უნდა ჩაერიოს პროექტის მენეჯერთა საქმეში, რათა მათ თავად იპოვონ საკუთარი გზა. თუმცა, ბუნებრივია, დამფუძნებლისათვის რთულია დიდი ხნის განმავლობაში აქტიურად არ მონაწილეობდეს კომპანიის მუშაობაში _ ათი წლის წინ იყო მცდელობა, რომ მთავარ ოპერაციულ დირექტორს ბეზოსის უშუალო მითითებებით ემუშავა, მაგრამ მცდელობა უშედეგო აღმოჩნდა.

რა დოზით შეუძლია ბეზოსს ძალაუფლების გაზიარება, როდესაც ძირითადი მბრძანებელი მომხმარებელია? იმის მაგივრად, რომ მხოლოდ რამდენიმე აუცილებელი კომენტარი გააკეთოს, ბეზოსი რეალურად კითხულობს ელექტრონულ წერილებს, რაც აღმასრულებელ დირექტორთა უმეტესობას დროის ფუჭ კარგვად მიაჩნია. როდესაც Amazon ახალბედა იყო, ბეზოსი დიდი ინტერესით აანალიზებდა მომხმარებელთა ცნობებს და შეტყობინებებს და დღესაც ამ ჩვევის ერთგულია. ძალიან ხშირად ეს მოსაზრებები და კომენტარები მომავალ პროექტებად ყალიბდება. უკმაყოფილო მომხმარებლის ელექტრონული წერილებიც კი „არაჩვეულებრივია, თუ გინდათ, რომ მომხმარებელი გულწრფელი იყოს”, _ ამბობს ბეზოსი.

შემდეგ მოდის მხიარული ელექტრონული წერილები. შეკითხვაზე, რომელი იყო მისი ფავორიტი, ბეზოსმა Forbes-ს გაუწოდა ქალბატონისაგან გამოგზავნილი პატარა ჩანაწერი, სადაც ის აღწერდა, რა როლს თამაშობდა მის ცხოვრებაში Amazon ბოლო 12 წლის განმავლობაში. თავიდან, 30 წლამდე ასაკში, იგი ყიდულობდა წიგნებს და კომპაქტდისკებს. შემდეგ კი ყოველწლიურად $79-ს ხარჯავდა, რათა Amazon-ის უფასო მიწოდების პროგრამის წევრი გამხდარიყო.

ახლა – წერს ქალბატონი – Amazon მეხმარება „შევარჩიო ლეიბი და საწოლი ჩემი შვილისათვის”; და იმის მაგივრად, რომ აფორიაქებული იყოს ფეხმძიმობასა და ახალშობილთან დაკავშირებული საყიდლების გამო, ის მართავს სიტუაციას. იგი ასკვნის: დიდი მადლობა იმისათვის, რომ ცხოვრება გამიმარტივეთ და შემიმსუბუქეთ … ამბობენ, რომ ბავშვის აღზრდა რთულია, მაგრამ ამ შემთხვევაში ყველაფერი, რაც ახალბედა დედას სჭირდება, არის Amazon, Amex და iPhone.

პარადოქსია, მაგრამ ამ სამი აუცილებლობიდან უკანასაკნელი _ სმარტფონები _ Amazon-ის მომავალი სამიზნეა: ლაბორატორია 126, Amazon-ის სილიკონის ველის სტრუქტურული ერთეული, სადაც Kindle შეიმუშავეს, უკანასკნელი ორი წლის განმავლობაში დიდი რაოდენობით ქირაობს მობილური ტექნოლოგიების ინჟინრებს. Amazon არ ადასტურებს, თუმცა არც უარყოფს ამ ხმებს. თუკი Amazon იერიშს მიიტანს სმარტფონების ნაყოფიერ ბაზარზე, მის სასარგებლოდ იმუშავებს ბევრი ძლიერი ფაქტორი _ მომხმარებელთა ფიზიკური მისამართები, განხორციელებული შესყიდვების ისტორიები უმრავი კატეგორიის მიხედვით და საკრედიტო ბარათების მონაცემები. ეს თვით Apple-საც კი არ შეუძლია.

ერთი სიტყვით, ბეზოსი გააგრძელებს მუდაზე შეტევას. გასულ თვეს Amazon-მა $775 მილიონად შეიძინა Kiva Systems _ მცირე ზომის რობოტების მწარმოებელი ფირმა. Kiva Systems-ის რობოტებს უსწრაფესად გადააქვთ საქონელი საწყობის ტერიტორიაზე. „Kiva-ს შეუძლია დააჩქაროს დამუშავების ციკლი შესრულების ცენტრებში”, _ ამბობს ბეზოსი. Kiva-ს ფლობა Amazon-ს გზას უხსნის ახალი ტექნოლოგიებისაკენ, რაც ნიშნავს, რომ „კლიენტები შეკვეთილ საქონელს კიდევ უფრო სწრაფად მიიღებენ”.

გარკვეული თვალსაზრისით, ეს ის სფეროა, სადაც ბეზოსს ყველაზე ნაკლებად აქვს სანერვიულო: გასული წლის დეკემბერში იგი „ძალიან ამაყი” იყო იმ ფაქტით, რომ Amazon-მა შეძლო მომხმარებელთა 99,99%-ისათვის შეკვეთების შობის დღესასწაულამდე მიწოდება. ეს კი არცთუ მცირე მიღწევაა (ჰკითხეთ თუნდაც Best buy-ს). თუმცა ბეზოსისთვის ეს ნიშნავს, რომ 10 000 შემთხვევიდან ერთ შემთხვევაში მაინც დააგვიანეს _ „კმაყოფილი ვერ ვიქნებით, სანამ 100%-იან მაჩვენებელს არ მივაღწევთ”.