ტელევიზიების შემოსავალი

2013-2017 წლებში ტელევიზიების (საზოგადოებრივი მაუწყებლის გარდა) შემოსავლის 70%-მდე რეკლამის განთავსებიდან მიღებულ შემოსავლებზე მოდიოდა. თუ რეკლამას  სპონსორობიდან, საეთერო დროის გაყიდვიდან და ტელეშოპინგიდან მიღებულ შემოსავლებს დავუმატებთ, მათი წილი ტელევიზიების შემოსავლებში დაახლოებით 85%-ია.

2017 წელს ყველა ქართულმა ტელევიზიამ ერთად 145.9 მლნ ლარის შემოსავალი მიიღო, საიდანაც 49.1 მლნ საზოგადოებრივი მაუწყებლისა და აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის შემოსავალია. შესაბამისად, კერძო ტელევიზიების ჯამური შემოსავალი 96.8 მლნ ლარია. 2016 წელს კერძო ტელევიზიების შემოსავალი 96.1 მლნ ლარი იყო. თუ ცალკე აღებულ სარეკლამო შემოსავლებს ვნახავთ, 2016 წელს ის 73.3 მლნ ლარი, ხოლო 2017 წელს 17.2%-ით ნაკლები, 60.7 მლნ ლარი იყო. რეკლამიდან მიღებული შემოსავლების შემცირების ფონზე ჯამური შემოსავლების ზრდა ჯი-დი-ეს თი-ვის მიერ დეკემბერში მიღებულმა 16 მლნ ლარის არასამაუწყებლო შემოსავლებმა განაპირობა.

კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის ინფორმაციით, 2017 წელს რეკლამიდან მიღებული შემოსავლების კლების მიზეზი სარეკლამო სააგენტოების მიერ რეკლამის დამკვეთისგან რეკლამის განთავსებისათვის გადახდილი თანხის 27-33%-ის დატოვება გახდა, როცა 2017 წლამდე სარეკლამო სააგენტოები 5-7%-ს იტოვებდნენ. ამის საფუძველზე, კომისია ასკვნის, რომ სარეკლამო ბაზარი კი არა, ტელევიზიებამდე მისული თანხები შემცირდა.

ამ საკითხს შეიძლება საზოგადოების მნიშვნელოვანი ყურადღება არც მიექცია, რომ არა საზოგადოებრივი მაუწყებლის შესახებ კანონში შესული ცვლილებები, რომელთა მიხედვით საზოგადოებრივ მაუწყებელს კომერციული რეკლამის განთავსების უფლება გაუფართოვდა.

კერძო ტელევიზიებმა და არასამთავრობო სექტორმა საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის სარეკლამო უფლებების გაზრდას წინააღმდეგობა გაუწიეს. საწინააღმდეგო არგუმენტებიდან ერთ-ერთი იყო ის, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებელს მნიშვნელოვანი (52.5 მლნ ლარი) დაფინანსება აქვს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან და უსამართლობა იქნებოდა, ის კერძო ტელევიზიებს სარეკლამო ბაზარში შესცილებოდა.

15 იანვარს პრეზიდენტმა მაუწყებლის შესახებ შეცვლილ კანონს ვეტო დაადო, თუმცა 21 თებერვალს „ქართულმა ოცნებამ“ პრეზიდენტის ვეტო დაძლია. ხელისუფლების ერთ-ერთი არგუმენტი იყო, რომ სატელევიზიო სარეკლამო ბაზარი საქართველოში მზარდია და აქედან გამომდინარე, საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიერ გარკვეული რეკლამის მიღება სხვა ტელევიზიებს დიდად არ დააზარალებს. ამ ფონზე, ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ტელევიზიების სარეკლამო შემოსავლების 2017 წლის მონაცემების ნახვა, რომლებიც კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ სრულად ვეტოს დაძლევიდან ერთ დღეში, 22 თებერვალს გამოაქვეყნა. კერძოდ, 22 თებერვლამდე უცნობი იყო რუსთავი 2-ის, ტელეიმედის, ჯი-დი-ესისა და მაესტროს შემოსავლები, რომლებზეც სარეკლამო შემოსავლების 82% მოდის. გარდა დაგვიანებით გამოქვეყნებისა, ეროვნული კომისიის მიერ სარეკლამო შემოსავლების კლების მიზეზების ახსნამ ხელისუფლების პოზიციები გაამყარა. თუმცა კერძო ტელევიზიების ნაწილი ეროვნული კომისიის მეთოდოლოგიას და მიდგომას არ ეთანხმება – მათი გათვლებით, სარეკლამო ბაზარი კლებადია.

2017 წელს, 2016 წელთან შედარებით, იმ ტელევიზიების რაოდენობა, რომლებმაც რეკლამიდან შემოსავალი მიიღეს, 31 ერთეულით, 55%-ით შემცირდა. ერთით ნაკლებია იმ ტელევიზიების რაოდენობა, რომლებმაც წლიურად 200,000 ლარზე მეტი სარეკლამო შემოსავალი მიიღეს.

რეკლამის რა წილი მიემართება საზოგადოებრივ მაუწყებელში, ამას დრო გვიჩვენებს, რადგან რეკლამის მოზიდვას, უფლების გარდა, რეიტინგი სჭირდება, რაც საზოგადოებრივ მაუწყებელს დღეს დაბალი აქვს.

შემოსავლების მიხედვით ტოპ–10 კერძო ტელევიზია შემდეგნაირად გამოიყურება: პირველ ადგილზე რუსთავი 2-ია, რომელმაც 2013-2017 წლებში 194 მლნ ლარის შემოსავალი მიიღო, წლიურად საშუალოდ 39 მლნ ლარი. შემდეგ მოდის ტელეიმედი, წლიურად საშუალოდ 24 მლნ ლარით.

რეკლამიდან მოზიდული შემოსავლის მიხედვით შემდეგი სურათია: პირველ ადგილზე ისევ რუსთავი 2-ია, წლიურად საშუალოდ 30 მლნ ლარით, მეორეზე კი ტელეიმედი, წლიურად საშუალოდ 19 მლნ ლარით. 2017 წელს ჯამში ამ ორ ტელევიზიაზე მოდიოდა სარეკლამო შემოსავლების 78%. მათ შემდეგ ყველაზე მეტი სარეკლამო შემოსავალი იბერია TV-მ მიიღო – 2.9 მლნ ლარი.

2016-2017 წლებში ფუნქციონირებადი, შემოსავლების მიხედვით ტოპ-10 ტელევიზიიდან, 2017 წელს სარეკლამო შემოსავალი ექვსს შეუმცირდა, ხოლო ორს გაეზარდა. დანარჩენმა ორმა შემოსავლის მიღება 2017 წლიდან დაიწყო. სარეკლამო შემოსავალი გაეზარდა მხოლოდ იბერია TV-ს და ტელეკომპანია პირველს, შესაბამისად 54 და 35%-ით.

საბოლოო ჯამში, ერთი რამ ცხადია: საქართველოში სარეკლამო ბაზარი საკმაოდ მცირეა. ეს, პირველ რიგში, ეკონომიკის სიმცირით არის განპირობებული. ამ ფონზე, საზოგადოებრივი მაუწყებელი სახელმწიფო ბიუჯეტიდან იღებს თითქმის იმდენ თანხას, რამდენიც ორი ყველაზე დიდი ტელევიზიის – რუსთავი 2-ისა და ტელეიმედის ჯამური შემოსავალია. თუმცა ამ თანხითაც კი ვერ ახერხებს, რომ რუსთავი 2-ის და ტელეიმედის რეიტინგს მიუახლოვდეს მაინც. აშკარაა, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაფინანსებაზე მიმართული სახელმწიფოს ფული, იმ ფულის ნაწილია, რომელიც ბიუჯეტიდან ძალიან არაეფექტიანად იხარჯება. საქართველოს რომ შედეგზე ორიენტირებული, რეალურად პროგრამულ პრინციპებზე დამყარებული სახელმწიფო ბიუჯეტი ჰქონდეს, საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაფინანსება ბიუჯეტში აღარ იარსებებდა ან მინიმუმამდე იქნებოდა დაყვანილი.