ვასილ ბაბლუანმა კრიპტობიზნესში გამოცდილ ევროპელ ინვესტორებთან ერთად “ნოვა ჰოლდინგი” დააფუძნა და ჩვენს მეორე რესპონდენტთან, ლორენცო სტროესთან ერთად თბილისში მაინინგ-ქარხნისა და კრიპტოფონდის გასაშვებად ემზადება.
ვასილ, თქვენ ბიზნესში არაერთი ტრადიციული მიმართულებით გაქვთ გამოცდილება, მათ შორისაა წარმოება, სამშენებლო სექტორი, საინვესტიციო მიმართულება… ახლა კი ბევრისთვის საფრთხილო კრიპტობიზნესში შესვლაც გადაწყვიტეთ. რატომ?
ვასილ ბაბლუანი: „ნოვა ჰოლდინგის“ პროექტი ჩემი სხვა პროექტების ერთგვარი გაგრძელებაა, ვინაიდან ესეც ესპანური გამოცდილებისა და ბიზნესის საქართველოში გადმოტანას და დანერგვას ემსახურება. ზოგადად, ვფიქრობ, რომ საქართველო კრიპტომიმართულებით საინტერესო ქვეყანაა. ევროპული ცოდნის ჩვენს ქვეყანაში შემოტანა ამ კუთხითაც მნიშვნელოვანია. გარდა ამისა, ვხედავთ, რომ კრიპტოვალუტების მსოფლიო ბაზარი უფრო მეტად სტაბილური ხდება. რაც მთავარია, მომავალზე ორიენტირებული ქვეყნები ბლოკჩეინ-სექტორების შექმნისთვის ემზადებიან, საფუძველს ქმნიან, ვინაიდან ხედავენ, რომ მომავალი სწორედ აქ არის. შესაბამისად, ახლა ის დროა, საქართველოშიც დავიწყოთ ამაზე ფიქრი და კრიპტოვალუტების კუთხითაც შევქმნათ პროექტები.
თუმცა კრიპტოვალუტების სამართლებრივი სტატუსი მსოფლიო მასშტაბით გაურკვეველია. რეგულატორებმა არ იციან, ის აქტივად აღიქვან თუ საგადამხდელო საშუალებად. რა პერსპექტივას ხედავთ ამ მიმართულებით საქართველოში?
ვასილ ბაბლუანი: დღეისათვის მსოფლიო ბაზარზე 1500-ზე მეტი დასახელების კრიპტოვალუტა არსებობს, შესაბამისად, მრავალფეროვანია მათი დანიშნულებაც. ყველა ტიპის კრიპტოვალუტას თავისი მახასიათებლები და გამოყენების ფორმა აქვს. შესაბამისად, ესა თუ ის კრიპტოვალუტა შეიძლება აღქმულ იქნას როგორც აქტივის სახით, ასევე – საგადამხდელო საშუალებად. რაც შეეხება საქართველოს, ჩვენს ქვეყანაში შესაბამისი რეგულაციები ჯერ კიდევ შემუშავების პროცესშია, თუმცა ოპტიმისტური მოლოდინი გვაქვს. ამიტომ ამ ბაზრის პერსპექტივაც გაიზრდება. ჩვენი პროექტიც გრძელვადიანი პერსპექტივით არის შექმნილი.
და რისკები?
ვასილ ბაბლუანი: რისკები ყველა ბიზნესს ახლავს. განსხვავება მხოლოდ რისკის დონეებშია. რისკების ზრდას არასწორად გათვლილი პროექტები იწვევს, მათ შორის კრიპტობიზნესშიც. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ რისკების მინიმიზაცია შეგვიძლია, თუ მათ წინასწარ სწორად შევაფასებთ.
რა რისკებს ხედავთ კრიპტობიზნესში და როგორ აპირებთ მათთან გამკლავებას?
ვასილ ბაბლუანი: კრიპტოვალუტის ძირითადი თანამდევი რისკი საკმაოდ დიდ დიაპაზონში მისი გაცვლითი კურსის ცვალებადობა გახლავთ. თუმცა იმ შემთხვევაში, თუ კრიპტოვალუტას ზურგს ძლიერი და სწორად გათვლილი, იურიდიულად გარანტირებული და ფინანსურად სწორად გაანგარიშებული პროექტი უმაგრებს, სადაც ყველა რისკი გათვალისწინებულია, ასე, ცხადია, რისკები მინიმუმამდე დადის. „ნოვა ჰოლდინგის“ პროექტი სწორედ ასეთი გათვლებითაა შემუშავებული და მას დამფუძნებელთა ხუთკაციანი გუნდი აძლიერებს, რომელსაც აქვს გამოცდილება როგორც კრიპტო- და ბლოკჩეინ-სექტორებში, ასევე ტრადიციულ ბიზნესშიც.
ბატონო სტროე, თქვენ კრიპტოინდუსტრიას 2012 წლიდან იცნობთ. რა გახდა იმის მიზეზი, რომ ამ მხრივ საქართველოთი დაინტერესდით? ელექტროენერგიის სიიაფე ხომ არა?
ლორენცო სტროე: ჩემი არჩევანი რამდენიმე გარემოებამ განაპირობა: 2021 წელს ევროპის კრიპტობაზრის კვლევისას აღმოვაჩინე ქვეყანა – საქართველო, რომელიც ერთ-ერთ მოწინავე ადგილზეა ბიზნესის წამოწყებისა და წარმართვის სიმარტივის მხრივ. ასევე აღმოვაჩინე, რომ ამ ქვეყანას ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმება აქვს გაფორმებული. კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი კი ის გახლავთ, რომ საქართველოში ელექტროენერგიის დიდი ნაწილის გამომუშავება განახლებადი, ეკოლოგიურად სუფთა წყაროებით ხდება. საქართველო უდავოდ მიმზიდველი ქვეყანაა კრიპტობიზნესის წამოწყებისთვის.
ვასილ ბაბლუანი: ლორენცოს კრიპტოფონდებში აქვს მუშაობის გამოცდილება. მაგალითად, ესტონეთში, ესპანეთში, გიბრალტარზე და ა.შ. მას ბევრი კრიპტოპუბლიკაცია აქვს გამოქვეყნებული. ჩემთვის ამ ბიზნესში მასთან ერთად შესვლის გადაწყვეტილებაც სწორედ მის გამოცდილებას და იმ შედეგებს უკავშირდებოდა, რაც მას და მის გუნდს აქვს.
თქვენს გეგმებში თბილისში 10 მეგავატის სიმძლავრის კრიპტომაინინგის ქარხნის მშენებლობა და ამუშავება შედის. რას ელით ამ ქარხნისგან?
ვასილ ბაბლუანი: კრიპტომაინინგის ქარხნის მშენებლობა უკვე დაწყებულია და ივნისის თვეში დასრულდება. აპარატურა უკვე შეკვეთილია. თუმცა 10 მეგავატის სიმძლავრე მხოლოდ საწყის ეტაპს გულისხმობს, მომავალში აუცილებლად იგეგმება გაფართოება. ზოგადად, „ნოვა ჰოლდინგს“ ბიტკოინის მაინინგის გარდა, კრიპტობიზნესში რამდენიმე მიმართულება აქვს: საკუთარი კრიპტოვალუტის „ნოვა კოინის“ შექმნა, მაინინგის ჰოსტინგი და კრიპტოფონდის შექმნა, რომლის ფარგლებშიც მოვიზიდავთ საერთაშორისო ინვესტიციებს, ბლოკჩეინ-ტექნოლოგიებით დაგროვილ თანხებს.
მაინინგის ჰოსტინგის ფარგლებში ჩვენ მაინინგ-მომსახურებას გავუწევთ დაინტერესებულ კომპანიებს. ჩვენი გათვლებით, დროთა განმავლობაში მოცემული ტიპის მომსახურებით დაინტერესება გაიზრდება, რის შესაბამისადაც გაიზრდება ჩვენი ქარხნის მასშტაბებიც.
რა რაოდენობის ინვესტიციას დებთ ქარხანაში?
ვასილ ბაბლუანი: საერთო ჯამში პირველ ეტაპზე დაახლოებით $30 მლნ-ია. თუმცა ამ თანხის ამოღებას ქარხნის ამუშავებიდან ერთ წლამდე ვადაში ვვარაუდობთ.
აღნიშნეთ, რომ თქვენს მიზანს ბლოკჩეინ-ტექნოლოგიებით დაგროვილი უცხოური კაპიტალის საქართველოში შემოტანა წარმოადგენს. როგორ აპირებთ ამის გაკეთებას?
ვასილ ბაბლუანი: გასულ თვეს დუბაიში ბიზნესვიზიტით ვიმყოფებოდით. დუბაი ცნობილია კრიპტომიმართულებითაც – იქ ამ ბიზნესში ყველაზე წარმატებული კომპანიების სათავო ოფისებია თავმოყრილი. კრიპტოსექტორში ძირითადად ახალგაზრდა თაობაა ჩართული. ისინი დაინტერესებული არიან ტრადიციულ ბიზნესში ინვესტიციების ჩადებითაც. ჩვენ ვმუშაობთ რამდენიმე პროექტზე, რომ ეს დაგროვილი კაპიტალი საქართველოში მოხვდეს, რაც ქვეყნის ეკონომიკის გაძლიერებასაც შეუწყობს ხელს. სხვადასხვა თაობის პროფესიონალებმა, რომლებმაც კაპიტალი ბლოკჩეინ-სექტორის მეშვეობით დააგროვეს, უკვე გამოთქვეს სურვილი და მზადყოფნა, რომ მათი კაპიტალის ნაწილი ტრადიციულ ბიზნესში დააბანდონ. რასაკვირველია, „ნოვა ჰოლდინგი“ მათ ამაში ხელს შეუწყობს, რაზეც ჩვენი კომპანია უკვე აქტიურად მუშაობს. საქართველოსა და მისი ეკონომიკისთვის სასარგებლო იქნება თანამედროვე ტექნოლოგიებზე დაფუძნებული ბიზნესის არსებობა.
ევროკავშირის ფასიანი ქაღალდების, საბანკო და სადაზღვევო სექტორების ზედამხედველობის ორგანოებმა რამდენიმე თვის წინ მოუწოდეს მოქალაქეებს, მაქსიმალური ყურადღება გამოიჩინონ არასანდო ორგანიზაციების მიმართ და კრიპტოაქტივებში ჩადებული თანხის სრულად დაკარგვისთვის მზად იყვნენ. თქვენ როგორ უზრუნველყოფთ უსაფრთხოებას?
ლორენცო სტროე: რასაკვირველია, მოცემული მიდგომა სწორია და ნებისმიერმა დაინტერესებულმა პირმა, ინვესტორი იქნება ის თუ მომხმარებელი, აუცილებლად უნდა გამოიჩინოს სიფრთხილე და დაწვრილებით შეისწავლოს ესა თუ ის პროექტი – რას ეფუძნება იგი და რა უზრუნველყოფს მის უსაფრთხოებას. ჩვენი პროექტის შემთხვევაში, მისი საიმედოობა უზრუნველყოფილია საკუთარი კრიპტოვალუტით (რომელიც, თავის მხრივ, მიბმულია ერთ-ერთ ყველაზე სტაბილურ კრიპტოვალუტა ბიტკოინზე), ასევე კრიპტოფონდითა და მრავალწლიანი გამოცდილების მქონე მმართველი გუნდით.
საქართველოს ეროვნული ბანკი კრიპტოვალუტის დარეგულირებას გეგმავს. როგორც ცნობილია, რეგულაციები ფულის გათეთრების მიმართულებით დაწესდება, რაც სავაჭრო პლატფორმებზე გარკვეული შეზღუდვების დაწესებას ითვალისწინებს. თქვენ როგორ ფიქრობთ, რას უნდა მოიცავდეს რეგულაციები კრიპტოვალუტის ბაზარზე უსაფრთხო გარემოს შექმნისთვის?
ვასილ ბაბლუანი: ვფიქრობთ, კრიპტოვალუტის რეგულაციები დღეს უკვე აუცილებლობას წარმოადგენს. თუმცა მნიშვნელოვანია, რომ რეგულაციებმა უზრუნველყოს გამჭვირვალობა. სწორად დაწესებული რეგულაციები სასარგებლო იქნება კრიპტობაზრისთვის, რაც გაზრდის როგორც ბაზრის მოცულობას, ასევე შეამცირებს არსებულ რისკებს. თუმცა პარალელურად, ამ ყველაფერმა ხელი არ უნდა შეუშალოს ინვესტიციების შემოდინებას ქვეყანაში.
უნდა აღინიშნოს, რომ ცოტა ხნის წინ საქართველოში მსოფლიოში ერთ-ერთი მოწინავე კრიპტოკომპანია FTX-ის წარმომადგენლები იმყოფებოდნენ. ისინი დაინტერესდნენ ქართული ბაზრით და იმედი გვაქვს, რომ წარმომადგენლობასაც გახსნიან. ამიტომ ამ სექტორში საქართველომ აუცილებლად მომავლის პროექტებზე უნდა დადოს ფსონი, უნდა მოვამზადოთ ბაზარი, რათა ქვეყანაში ინვესტიციები შემოვიდეს. ამ კუთხით FTX-ის ვიზიტი ჩვენთვის პოზიტიური სიგნალი იყო.
თქვენ ძირითადად ბიტკოინის გამომუშავებაზე ხართ ორიენტირებული, რომელიც კრიპტოვალუტების სავიზიტო ბარათია, თუმცა მისი ფასი ხშირად მკვეთრ ცვლილებას განიცდის. რა გავლენას ახდენს ეს თქვენს ბიზნესზე?
ლორენცო სტროე: თავისი არსებობის მანძილზე ბიტკოინმა დაამტკიცა, რომ იგი ერთ-ერთი ყველაზე სტაბილური კრიპტოვალუტაა. თუმცა მისი ფასის ცვლილება სხვადასხვა მიზეზის გამო მაინც ხდება. ჩვენს კომპანიას გარკვეული სახის ბერკეტები საიმისოდ აქვს, რომ კურსის ცვლილებით გამოწვეული არასასურველი შედეგები შევარბილოთ. ერთ-ერთი მათგანია აკუმულირებული კაპიტალის ტრადიციულ ბიზნესში გადმოტანა.
რაც შეეხება მიმდინარე წლის ტენდენციებს ფასების კუთხით, ვიცით, რომ 2021 წელს ბიტკოინის ფასი თითქმის 60%-ით გაიზარდა…
ლორენცო სტროე: ბიტკოინი არსებობის 13 წელს ითვლის, რაც, ალბათ დამეთანხმებით, დიდი დრო არ არის. დროთა განმავლობაში, მას შემდეგ, რაც სხვადასხვა სახის რეგულაციის შემოღებით კრიპტოვალუტის ბაზრის დასტაბილურება მოხდება, იგი მომავლის ფინანსურ ინსტრუმენტად გადაიქცევა. თუმცა მიმდინარე წელს რაიმე სახის ძირეულ ცვლილებას ამ მხრივ არ ველით. მხოლოდ ის შეიძლება ითქვას, რომ მომავალში მისი სტაბილური ზრდა მოსალოდნელია.
სად ხედავთ კრიპტობიზნესს 20 წელიწადში?
ლორენცო სტროე: 20 წელიწადში უკვე რეალურ პროექტებზე დაფუძნებული კრიპტოვალუტები იქნება. ასევე ვფიქრობ, რომ ისინი მოქმედ ტრადიციულ ვალუტებთან აქტიურ კოლაბორაციაში იქნებიან. ვასილ ბაბლუანი: ბანკებთანაც იქნება სერიოზული წინსვლა. მით უმეტეს – ცალკეულ ქვეყნებში, მაგალითად, ლათინური ამერიკის რეგიონში ეს უკვე ლეგალურია. რამდენიმე წელიწადში მნიშვნელოვან წინსვლას დავინახავთ.
მოცემული ინტერვიუ Forbes Georgia-ს მაისის ნომრისთვის 2022 წლის აპრილში ჩაიწერა.
დატოვე კომენტარი
