ბერძნულ-რომაულ სამყაროში ფილოსოფიისა და რიტორიკის რამდენიმე ცნობილი სკოლა არსებობდა. კლასიკური ხანის ცნობილი მოაზროვნეები, ფილოსოფოსები, რიტორები, პოლიტიკოსები ამ სკოლებში იღებდნენ განათლებას. ცნობილ მასწავლებელთა სახელი კი შორს იყო გავარდნილი. ფასისის აკადემია ანუ კოლხეთის რიტორიკული სკოლა სწორედ ერთ-ერთი ასეთი განათლების კერა იყო რომის იმპერიის აღმოსავლეთ საზღვრებზე.
რიტორიკას რომაულ განათლებაში განსაკუთრებული ადგილი ეკავა. თავდაპირველად ეს დისციპლინა მხოლოდ იურისტებისა და პოლიტიკოსებისთვის იყო. რიტორიკას მასწავლებლები ასწავლიდნენ, თუმცა გამოცდილებას და უფროს ორატორთა მოსმენასაც დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა. რომაულ საზოგადოებას ამ მხრივ ბერძნული არაერთი ასეული წლით უსწრებდა წინ. განთქმული ბერძენი ორატორი იყო ძვ.წ. IV საუკუნეში მოღვაწე ათენელი პოლიტიკოსი დემოსთენე, რომლის საჯარო გამოსვლები მაკედონიის მეფე ფილიპე IIის წინააღმდეგ ანტიკური რიტორიკის საუკეთესო ნიმუშად ითვლება. ასევე გამოსარჩევია ძვ.წ. I საუკუნის რომაელი ორატორის, მარკუს ტულიუს ციცერონის „ფილიპიკები“ მარკუს ანტონიუსის წინააღმდეგ. სახელწოდება „ფილიპიკები“ ციცერონის სიტყვებს დემოსთენეს ანტიმაკედონურ გამოსვლებთან მსგავსების გამო ეწოდა.
დროთა განმავლობაში, რომაულ პოლიტიკურ ცხოვრებაში ორატორებს დიდი მნიშვნელობა მიენიჭათ. ახალგაზრდები, რომლებიც შეისწავლიდნენ ამ საქმიანობას, ეუფლებოდნენ ფილოსოფიას, მუსიკას, ლიტერატურას, გეომეტრიას, მითოლოგიას, რათა მზად ყოფილიყვნენ როგორც დებატებისთვის, ისე ნებისმიერ სიტუაციაში სიტყვით გამოსვლისთვის. რიტორიკისა და ფილოსოფიის ბერძენ მასწავლებლებს იმდენად დიდი გავლენა ჰქონდათ რომაულ საზოგადოებაზე, რომ ძვ.წ. 161 წელს ზოგიერთი მათგანი რომიდანაც კი გააძევეს. ძვ.წ. I საუკუნეში ბერძენ რიტორთან, აპოლონიუს მოლონთან ორატორულ ხელოვნებას ეუფლებოდა თავად მარკუს ტულიუს ციცერონი. იმავე მასწავლებელთან სწავლობდა ახალგაზრდა იულიუს კეისარიც. აპოლონიუს მოლონს როდოსზე საკუთარი სკოლა ჰქონდა გახსნილი. ის ორჯერ ეწვია რომს ელჩად და, როგორც ჩანს, დიდი სახელი მოიხვეჭა როგორც ძლიერმა ორატორმა და რიტორიკის საუკეთესო მასწავლებელმა. აპოლონიუს მოლონს რომაელებმა იმის ნებაც კი დართეს, რომის სენატის წინაშე ბერძნულად გამოსულიყო სიტყვით. ამ პატივს რომაელები უცხოელ ელჩებს თითქმის არასდროს სდებდნენ.
გვიანი რომის იმპერიის პერიოდში, IV საუკუნეში, შავიზღვისპირეთში, კოლხეთში, არსებობდა რიტორიკის სკოლა, რომელიც თანადროულ რომაულ წყაროებშია მოხსენიებული. კოლხეთის რიტორიკულ სკოლას ამ პერიოდის გამოჩენილი სახელმწიფო მოხელე, ფილოსოფოსი და ორატორი, თემისტიუსი, მეტსახელად „ევფრადესი” (მჭევრმეტყველი) მოიხსენიებს თავის XXVII სიტყვაში. თემისტიუსი პაფლაგონიიდან იყო. მამამისი ევგენიოსი ფილოსოფიის მასწავლებელი გახლდათ კონსტანტინოპოლში. თემისტიუსს თავისი დროისთვის საუკეთესო განათლება ჰქონდა მიღებული. ის საპატიო წოდებებსა და მაღალ თანამდებობებს ფლობდა იმპერატორების, კონსტანტინე II-ის, იულიანე განდგომილის, იოვიანეს, ვალენსის, გრაციანესა და თეოდოსიუს I დიდის კარზე. არჩეული იყო სენატორად, ფლობდა პროკონსულის წოდებას და კონსტანტინოპოლის პრეფექტობას. თემისტიუსი მისდევდა არისტოტელესა და პლატონის მოძღვრებას. მისი აზრით, ფილოსოფია უფრო პრაქტიკული უნდა ყოფილიყო და არა აუდიტორიაში და ვიწრო წრეში მოქცეული.
თემისტიუსის XVII სიტყვის (Oratio) მიხედვით, პროვინციელ ახალგაზრდას მისთვის უთხოვია დახმარება, რათა თავი დაეღწია პროვინციისთვის და დედაქალაქში მიეღო განათლება, რაზეც თემისტიუსი პასუხობს, რომ „მეცნიერებას ქმნის არა ადგილი, არამედ დახელოვნებული ოსტატი“. ამისთვის კი არგუმენტად საკუთარი თავიც მოჰყავს, ვინაიდან თვითონაც პროვინციაში, კერძოდ, კოლხეთში, რიტორიკულ სკოლაში მიეღო განათლება. „მეც, ჩემო კარგო, რიტორიკის ნაყოფნი მოვწყვიტე გაცილებით უფრო უჩინარ ადგილას, ვიდრე ეს ჩვენი ადგილია, არა წყნარსა და ელინურ ადგილას, არამედ პონტოს ბოლოში, ფასისის მახლობლად, სადაც არგომ, თესალიიდან წამოსულმა, დაისადგურა… ასეთი ბარბაროსული და პირქუში ადგილი ერთი კაცის სიბრძნემ და სათნოებამ გახადა ელინური და აქცია მუზების ტაძრად, იმ ერთი კაცის, რომელიც დამკვიდრდა კოლხებისა და არმენიელების ქვეყანაში და ასწავლიდა არა ისართ ტყორცნას და ოროლთ სროლას ან ჯირითს მეზობელ ბარბაროსთა წესებისდა მიხედვით, არამედ იმას, თუ როგორ გაიწვრთნა რიტორიკულ ხელოვნებაში და როგორ ბრწყინავდე ელინთა დღეობებზე. მართალია თუ არა ის, რასაც ვამბობ, ცხადი გახდება ახლავე, თუ დავძენ შემდეგსაც: იქ ჩავედი მე არა საკუთარი მისწრაფებითა და გადაწყვეტილებით, არამედ მე გამგზავნა იქ ისეთმა კეთილმოსურნე კაცმა, როგორიც შეიძლება იყოს მამა, და ისეთმა მართებულად მოაზროვნემ, როგორიც შეიძლება იყოს ფილოსოფოსი“. თემისტიუსისგან კოლხეთის „ბარბაროსულ და პირქუშ ადგილად“ მოხსენიებას, რომელიც ბერძენთა წყალობით განათლდა და „მუზების ტაძრად იქცა“, ისტორიკოსი სიმონ ყაუხჩიშვილი უკავშირებს მჭევრმეტყველების დახვეწილ რიტორიკულ ხერხებს, ანტითეზებს, ანალოგიებსა და სხვა საშუალებებს, რაც ისტორიულ ფაქტად კი არ უნდა გამოცხადდეს, არამედ მხოლოდ რიტორიკულ სამკაულს წარმოადგენს და ეფექტის მოხდენას ისახავს მიზნად. ის სამართლიანად მიუთითებს, რომ თემისტიუსის მოცემული ახსნა უნდა იყოს ნაყოფი, ერთი მხრივ, თვით თემისტიუსის რიტორიკული ხერხისა, მეორე მხრივ, მაშინდელი საერთო ბერძნული კონცეფციისა, რომ „ბარბაროსულ“ ქვეყანაში თუ რამე იყო კარგი, ის უთუოდ ბერძნების ნახელავი იქნებოდა. აღსანიშნავია, რომ თემისტიუსის მამას, გამოჩენილ ფილოსოფოსსა და ფილოსოფიის მასწავლებელს კონსტანტინოპოლში, ევგენიოსსაც კოლხეთის რიტორიკულ სკოლაში უნდა ჰქონოდა განათლება მიღებული.
თემისტიუსის მიხედვით, ამ სკოლის სტუდენტები გამორჩეული ორატორები იყვნენ. ისინი სწავლობდნენ ბერძნულ ენასა და კლასიკურ ბერძნულ ლიტერატურას. აქ იღებდნენ ახალგაზრდებს, რომელთაც ბერძნული ენა იცოდნენ, მათ შორის უნდა ყოფილიყვნენ კოლხებიც, რომელთაც ბერძნული კოლონიზაციისა და საუკუნოვანი ელინისტური გავლენის გამო, იცოდნენ ეს ენა. თემისტიუსის ცნობებით თუ ვიმსჯელებთ, კოლხეთის უმაღლესი რიტორიკული სკოლა უნდა ყოფილიყო მსგავსი იმ ბერძნულ-რომაული რიტორიკული სკოლებისა, რომლებიც ამ პერიოდში არსებობდა იმპერიაში. სავარაუდოა, რომ აქ ადამიანს შეეძლო მიეღო ისეთივე განათლება, როგორიც რომაელი განმანათლებლის, მარკუს ფაბიუს კვინტილიანესა და გამოჩენილი ორატორის, მარკუს ტულიუს ციცერონის მიხედვით უნდა ჰქონოდა ორატორს. ისტორიკოსები ვარაუდობენ, რომ კოლხეთის რიტორიკულ სკოლაში რიტორიკასთან ერთად ლიტერატურა, ასტრონომია, მუსიკა და მათემატიკაც უნდა ესწავლებინათ.
VI საუკუნეში, ლაზიკის ომის დროს (541-562 წწ), ბიზანტიელი მემატიანე აგათია სქოლასტიკოსი მოგვითხრობს ბიზანტიელი სარდლების მიერ ლაზთა მეფე გუბაზის მოკვლის შესახებ, რის შემდეგაც ლაზებმა გამართეს შეკრება და იმსჯელეს, როგორ მოქცეულიყვნენ: დარჩენილიყვნენ ბიზანტიის მხარეს და მკვლელების დასჯა მოეთხოვათ იმპერატორისთვის თუ ირანელების მხარეს გადასულიყვნენ. ამ შეკრებისას, აგათიას ცნობით, სიტყვით გამოვიდა ორი გამორჩეული ლაზი ორატორი – აიეტი და ფარტაზი. აიეტმა, დიდი ორატორული ხელოვნებით, თავის ვრცელ სიტყვაში არგუმენტირებულად სცადა დაერწმუნებინა ლაზები, ირანელთა მხარე დაეჭირათ; თუმცა არანაკლებმა ორატორმა, ფარტაზმა, მოახერხა დაერწმუნებინა ლაზები, დარჩენილიყვნენ ბიზანტიის მოკავშირეებად და მკვლელების დასჯა მოეთხოვათ იმპერატორ იუსტინიანესთვის. თუ აგათია მეტ-ნაკლები სიზუსტით გადმოსცემს ამ ამბებს, ეს წყარო პირდაპირ ადასტურებს კოლხეთის რიტორიკული სკოლის ხანგრძლივ ტრადიციასა და ადგილობრივებს შორის ბერძნული ცოდნის გავრცელებას.
S
დატოვე კომენტარი
An intriguijng discussion is worth comment. I ddo think that you
ought tto write more oon thbis topic, iit might nnot be a taboo subject buut usuallly people
don’t discuss such subjects. To tthe next! Bestt wishes!!
This iss the peerfect bllog for everyone who wishes to
find out aboit this topic. You reealize soo muh iits almost hard to arhue
wit yyou (not that I actually wikl need to…HaHa).
You certtainly pput a brand new sppin on a topi which has een disccussed for ages.
Excellent stuff, just excellent!
Havcing read this I believed iit waas really informative.
I appreciate yoou spending sime tome and enrgy to putt this article
together. I once again finbd mysekf ppersonally spendng way too mjch time bboth eading andd postting comments.
But sso what, itt was still worth it!
You are my inhalation, I own few blogs and infrequently run out from to brand.
I love your blog.. very nice colors & theme. Did you create this website yourself? Plz reply back as I’m looking to create my own blog and would like to know wheere u got this from. thanks
This is a topic which is near to my heart… Many thanks! Exactly where are your contact details though?
Good web site! I truly love how it is simple on my eyes and the data are well written. I’m wondering how I could be notified whenever a new post has been made. I’ve subscribed to your feed which must do the trick! Have a great day!
Can I just say what a relief to find someone who actually knows what theyre talking about on the internet. You definitely know how to bring an issue to light and make it important. More people need to read this and understand this side of the story. I cant believe youre not more popular because you definitely have the gift.
I always was interested in this subject and stock still am, thankyou for putting up.
I’m not that much of a internet reader to be honest but your blogs really nice, keep it up! I’ll go ahead and bookmark your website to come back in the future. Many thanks
Some really fantastic posts on this web site, thanks for contribution. “The key to everything is patience. You get the chicken by hatching the egg, not by smashing it.” by Arnold Glasgow.
Lovely site! I am loving it!! Will come back again. I am bookmarking your feeds also
Hi, I think your site might be having browser compatibility issues. When I look at your website in Safari, it looks fine but when opening in Internet Explorer, it has some overlapping. I just wanted to give you a quick heads up! Other then that, fantastic blog!
Valuable info. Lucky me I found your site by accident, and I am shocked why this accident did not happened earlier! I bookmarked it.
Howdy, i read your blog occasionally and i own a similar one and i was just wondering if you get a lot of spam comments? If so how do you stop it, any plugin or anything you can suggest? I get so much lately it’s driving me mad so any assistance is very much appreciated.
I am always thought about this, appreciate it for posting.
Hey, you used to write magnificent, but the last few posts have been kinda boring?K I miss your tremendous writings. Past several posts are just a little out of track! come on!
I’m now not sure the place you’re getting your info, but great topic. I must spend some time learning much more or understanding more. Thanks for great info I used to be on the lookout for this info for my mission.
As I web site possessor I believe the content matter here is rattling magnificent , appreciate it for your hard work. You should keep it up forever! Good Luck.
I don’t even know how I ended up here, but I thought this post was good. I don’t recognise who you’re however definitely you are going to a well-known blogger for those who aren’t already 😉 Cheers!
Today, while I was at work, my cousin stole my iPad and tested to see if it can survive a 30 foot drop, just so she can be a youtube sensation. My iPad is now broken and she has 83 views. I know this is totally off topic but I had to share it with someone!
I know this if off topic but I’m looking into starting my own blog and was wondering what all is needed to get set up? I’m assuming having a blog like yours would cost a pretty penny? I’m not very web savvy so I’m not 100 certain. Any tips or advice would be greatly appreciated. Cheers
You made some good points there. I looked on the internet for the issue and found most guys will consent with your site.
I don’t even know how I ended up here, but I thought this post was great. I don’t know who you are but definitely you are going to a famous blogger if you are not already 😉 Cheers!
I like this web site because so much utile material on here : D.
magnificent post, very informative. I’m wondering why the other experts of this sector do not understand this. You should proceed your writing. I am sure, you have a great readers’ base already!
Hi, I think your site might be having browser compatibility issues. When I look at your website in Safari, it looks fine but when opening in Internet Explorer, it has some overlapping. I just wanted to give you a quick heads up! Other then that, fantastic blog!
After study a few of the weblog posts in your website now, and I actually like your manner of blogging. I bookmarked it to my bookmark web site checklist and shall be checking back soon. Pls check out my web page as well and let me know what you think.
I really appreciate this post. I?¦ve been looking everywhere for this! Thank goodness I found it on Bing. You have made my day! Thanks again
you are actually a excellent webmaster. The site loading pace is amazing. It sort of feels that you’re doing any distinctive trick. Moreover, The contents are masterwork. you’ve performed a great activity on this subject!
Very well written post. It will be useful to everyone who usess it, as well as myself. Keep up the good work – looking forward to more posts.
Merely wanna say that this is handy, Thanks for taking your time to write this.
I want to express thanks to this writer just for bailing me out of this particular problem. Just after exploring through the the net and meeting ideas which are not pleasant, I was thinking my life was gone. Living without the presence of strategies to the difficulties you have fixed by means of your main article content is a serious case, and ones that might have in a negative way damaged my entire career if I hadn’t come across your web site. Your actual know-how and kindness in playing with all the things was precious. I am not sure what I would’ve done if I had not discovered such a thing like this. I can also at this point relish my future. Thanks a lot so much for the expert and sensible help. I will not hesitate to endorse your blog to any person who should have guidelines on this problem.
I just like the helpful info you provide for your articles. I’ll bookmark your weblog and check once more here frequently. I’m quite sure I’ll learn many new stuff proper here! Good luck for the next!
Definitely, what a fantastic blog and instructive posts, I surely will bookmark your blog.All the Best!
I don’t ordinarily comment but I gotta state thankyou for the post on this perfect one : D.
Terrific paintings! That is the kind of information that are meant to be shared around the internet. Shame on the search engines for no longer positioning this put up higher! Come on over and visit my website . Thanks =)
I have not checked in here for some time as I thought it was getting boring, but the last few posts are great quality so I guess I will add you back to my daily bloglist. You deserve it my friend 🙂
You made some first rate points there. I regarded on the internet for the difficulty and found most people will associate with with your website.
I am curious to find out what blog platform you’re working with? I’m experiencing some small security issues with my latest blog and I’d like to find something more safeguarded. Do you have any suggestions?
I do accept as true with all the ideas you have presented to your post. They are very convincing and can definitely work. Nonetheless, the posts are too short for novices. May just you please extend them a little from next time? Thanks for the post.
Thanks for the sensible critique. Me & my neighbor were just preparing to do some research on this. We got a grab a book from our area library but I think I learned more clear from this post. I’m very glad to see such fantastic information being shared freely out there.
Hi there! I could have sworn I’ve been to this blog before but after checking through some of the post I realized it’s new to me. Nonetheless, I’m definitely glad I found it and I’ll be bookmarking and checking back frequently!
Someone necessarily help to make significantly posts I might state. This is the very first time I frequented your website page and up to now? I amazed with the research you made to make this actual submit extraordinary. Magnificent process!
As a Newbie, I am always searching online for articles that can help me. Thank you
Hi there, just became aware of your blog through Google, and found that it’s really informative. I’m going to watch out for brussels. I’ll appreciate if you continue this in future. Numerous people will be benefited from your writing. Cheers!
Great post. I was checking constantly this blog and I’m impressed! Extremely helpful info specially the last part 🙂 I care for such info a lot. I was looking for this particular information for a long time. Thank you and best of luck.
Hey, I think your site might be having browser compatibility issues. When I look at your blog in Opera, it looks fine but when opening in Internet Explorer, it has some overlapping. I just wanted to give you a quick heads up! Other then that, wonderful blog!
I believe other website owners should take this site as an model, very clean and great user friendly design and style.
Some really interesting details you have written.Helped me a lot, just what I was searching for : D.
I couldn’t resist commenting
I am often to blogging and i really appreciate your content. The article has really peaks my interest. I am going to bookmark your site and keep checking for new information.
I got what you intend, regards for putting up.Woh I am thankful to find this website through google.
Its great as your other articles : D, appreciate it for posting.
Wonderful work! This is the type of information that should be shared around the web. Shame on the search engines for not positioning this post higher! Come on over and visit my website . Thanks =)
Just wish to say your article is as surprising. The clarity to your post is just cool and i could assume you’re knowledgeable on this subject. Well along with your permission allow me to snatch your feed to stay updated with impending post. Thanks one million and please continue the rewarding work.
Hello are using WordPress for your blog platform? I’m new to the blog world but I’m trying to get started and set up my own. Do you need any coding knowledge to make your own blog? Any help would be greatly appreciated!
Hello my friend! I wish to say that this post is amazing, nice written and include almost all important infos. I would like to see more posts like this.
I’m now not positive the place you are getting your info, however good topic. I must spend a while finding out more or figuring out more. Thank you for magnificent info I used to be looking for this information for my mission.
Hello just wanted to give you a quick heads up. The words in your content seem to be running off the screen in Chrome. I’m not sure if this is a format issue or something to do with internet browser compatibility but I figured I’d post to let you know. The style and design look great though! Hope you get the problem resolved soon. Thanks
Good write-up, I¦m regular visitor of one¦s web site, maintain up the excellent operate, and It is going to be a regular visitor for a lengthy time.
I like this website very much, Its a really nice post to read and obtain info . “A little in one’s own pocket is better than much in another man’s purse.” by Miguel de Cervantes.
Your place is valueble for me. Thanks!…
Hi there, You have done an incredible job. I’ll definitely digg it and personally suggest to my friends. I’m sure they will be benefited from this website.
Real clean web site, appreciate it for this post.
A lot of thanks for your own effort on this site. My mother enjoys participating in investigation and it is simple to grasp why. My spouse and i know all regarding the dynamic manner you deliver worthwhile guidance through your website and as well as recommend response from visitors on that idea so our favorite simple princess is certainly studying a lot. Take advantage of the rest of the new year. Your performing a tremendous job.
Hmm it seems like your website ate my first comment (it was extremely long) so I guess I’ll just sum it up what I submitted and say, I’m thoroughly enjoying your blog. I too am an aspiring blog writer but I’m still new to everything. Do you have any tips for rookie blog writers? I’d definitely appreciate it.
I would like to thnkx for the efforts you have put in writing this website. I’m hoping the same high-grade site post from you in the upcoming as well. Actually your creative writing abilities has inspired me to get my own blog now. Actually the blogging is spreading its wings rapidly. Your write up is a good example of it.
Thank you for any other informative website. Where else may I get that kind of information written in such a perfect method? I have a challenge that I am simply now operating on, and I’ve been at the look out for such info.