ძირითად შემთხვევაში ხარჯები შემოსავლიდან გამომდინარე იზრდება, თუმცა რეალობა ეკონომიკის სახელმძღვანელოებში აღწერილი სიუჟეტისგან განსხვავებულია. ადამიანები, მიუხედავად მათი შემოსავლების პერიოდული ცვლილებებისა, როგორც წესი, ინარჩუნებენ დანახარჯების შედარებით სტაბილურ დონეს. და მაშინაც, როდესაც მათი ნაწილი ხელფასიდან ხელფასამდე ცხოვრობს და სამსახურის დაკარგვის შემთხვევაში იძულებულია ხარჯები შეამციროს, დაგროვებული რეზერვები, კრედიტები და ოჯახიც კი, მათ დანახარჯებს მეტ-ნაკლებად სტაბილურ დონეზე ინარჩუნებს. ეს ავტომატურად გულისხმობს, რომ შემოსავლის ზრდის შემთხვევაშიც სამომხმარებლო დანახარჯში დიდი გარღვევა არ იქნება.
მუდმივი შემოსავლის ჰიპოთეზაში მილტონ ფრიდმანმა ნობელის პრემიის მოხსენებაში გამოიყენა საღი აზრის კონცეფცია, რომლის მიხედვითაც, ოჯახი, რომელიც რეგულარულად ხარჯავს ხელფასის 99%-ს, დიდი ალბათობით არ დახარჯავს მოგებული ლატარიისა ან მიღებული მემკვიდრეობის დიდ ნაწილს, დროის მოკლე პერიოდში მაინც. ფრიდმანის მოსაზრებით, ადამიანები ხარჯავენ მათი გრძელვადიანი შემოსავლის საფუძველზე, რასაც ის მუდმივ შემოსავალს უწოდებს.
პანდემიის პერიოდი შემოსავლებისა და ხარჯების მხრივ სხვებისგან განსხვავებული აღმოჩნდა. 2020-2021 წლებში დამატებითი შემოსავლების მიუხედავად, ამერიკელმა მომხმარებლებმა გააცნობიერეს, რომ ის „სტიმულები“, რომლებსაც სახელწიფო დახმარების სახით გასცემდა, დროებითი ხასიათის იყო და საკმაოდ მაღალი პროცენტით ამ ფულის დაზოგვა დაიწყეს. შესაბამისად, მთავრობის მიერ გაცემული დახმარებებიდან დიდი ნაწილი დაზოგილია და არ იხარჯება, რაც გულისხმობს მათ შორის მომხმარებლების მიერ დავალიანებების დაფარვას. აღსანიშნავია, რომ ეკონომისტები ვალის გადახდას ფულის დაზოგვის ერთ-ერთ ხერხად მიიჩნევენ, რადგან ადამიანებს ნაკლები ფულადი ვალდებულება ხარჯვისას მეტ თვითშეფასებას სძენს.
დანახარჯების განსაზღვრისას ასევე გასათვალისწინებელია მომხმარებლის პოზიცია. მაგალითისთვის, პანდემიის პერიოდში 2021 წლიდან ვაქცინაციის ტემპის ზრდამ მომხმარებელს ოპტიმიზმის საფუძველი მისცა, თუმცა სამომხმარებლო დამოკიდებულება მნიშვნელოვნად შემცირდა მიმდინარე წლის ზაფხულში კორონავირუსის შემთხვევების სწრაფი ზრდის პარალელურად. ზოგადად, მომხმარებლის დამოკიდებულება შედეგია ეკონომიკური მდგომარეობისა და არა მისი მიზეზი. შესაბამისად, მაშინ როდესაც დაბალია უმუშევრობა, საპროცენტო განაკვეთი და ინფლაცია, მომხმარებელიც კმაყოფილია.
თუმცა ყველაფერთან ერთად მნიშვნელოვანია, თუ მომხმარებელს ერთდროულად რამდენი რამის გაკონტროლება შეუძლია. მაგალითისთვის, ავტომობილების „დილერმა“ გადაწყვიტა, შეემცირებინა მარკეტინგი, რადგან მარტივია, გაყიდო პროდუქტი, რომლის მიწოდებაც მწარმოებელსაც შეუძლია. მომხმარებელს უფრო აქვს შესაძლებლობა, რომ დახარჯოს, ვიდრე ბიზნესს, რომ მიაწოდოს საქონელი და მომსახურება. მომხმარებელთა საერთო ხარჯი 2022 წელს საკმაოდ მაღალი იქნება, თუმცა არც იმდენად მაღალი, როგორიც თავად მომხმარებლებს სურთ. კომპანიები, რომლებიც პროდუქციას ქმნიან, უფრო დიდ აქცენტს მის მიწოდებაზე გააკეთებენ, რაც თავისთავად მარკეტინგსაც მოიაზრებს. მომსახურების მიმწოდებლებს მოუწევთ გაფართოებასა და მომხმარებლებისა და თანამშრომლების უსაფრთხოებას შორის არსებულ ბეწვის ხიდზე გავლა.
2022 წლის შემდგომ, მომხმარებლებმა შესაძლოა დანახარჯები უკვე მომავლიდან ამოიღონ, რაც გამძლე საქონლის რამდენიმე წლით ადრე შეძენის ან შეკვეთის დამსახურებაა, ჯერ კიდე იმდროინდელი, როდესაც ადამიანებს პანდემიის გამო სამოგზაუროდ წასვლა და კვების ობიექტებში სადილობაც კი არ შეეძლოთ. შესაბამისად, მსგავსი ნივთების სამომავლო გაყიდვები შესაძლოა შემცირდეს, რადგან ისინი მომხმარებელს უკვე შეძენილი აქვს და მათ მაგივრად ადამიანები ისეთი სერვისების, მაგალითად, მოგზაურობის მიღებას ისურვებენ, რომლის საშუალებასაც პანდემია მათ არ აძლევდათ. გარდა ამისა, ეს არ იქნება რეცესიული, მაგრამ სექტორები, რომლებიც პანდემიის პერიოდში განვითარდნენ, 2022 წლის შემდგომ უფრო ნაკლებ მოგებას მიიღებენ და მათი გაყიდვებიც შესაბამისად ნელ-ნელა შემცირებას დაიწყებს.
დატოვე კომენტარი
