2023 წლის ბოლოს ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის (OECD) მოსწავლეთა შეფასების საერთაშორისო პროგრამის (PISA) ახალი კვლევის შედეგები გამოქვეყნდა. კვლევის პერიოდი 2022 წელი იყო და მასში მონაწილეობა მიიღეს 15 წლის მოსწავლეებმა 80 ქვეყნიდან. დაკვირვების საგანი საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები, მათემატიკა და წაკითხული ტექსტის შინაარსის გააზრება იყო. მათემატიკაში საქართველო ბოლოდან 22-ე ადგილზეა, წაკითხულის გააზრებაში ბოლოდან მე-15-ზე, ხოლო მეცნიერებებში ბოლოდან მე-16 ადგილზეა. კვლევაში ძირითადად ეკონომიკურად მდიდარი ქვეყნები იღებენ მონაწილეობას, მაგრამ საქართველოს წაკითხულის გააზრებაში უსწრებს ისეთი ქვეყნებიც, როგორიცაა: ვიეტნამი, სერბეთი, უკრაინა, მოლდავეთი, იამაიკა, პერუ, ყაზახეთი, მონღოლეთი და ა.შ.
რეიტინგში საქართველოს ადგილზე უარესი ის არის, რომ წინა კვლევასთან შედარებით, რომელიც 2018 წელს ჩატარდა, საქართველოს შედეგი გაუარესდა. საქართველო PISA-ს კვლევაში 2009 წლიდან მონაწილეობს. ყველაზე კარგი შედეგები ქვეყანას 2015 წელს ჰქონდა, მას შემდეგ კი რეგრესს განიცდის. 2009 წლის შემდეგ საქართველოს ქულა მათემატიკასა და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებში 3%-ითაა გაზრდილი, ხოლო წაკითხულის გააზრებაში იგივე ქულა გვაქვს, რაც 2009-ში გვქონდა.
ზოგადად, მაღალი ხარისხის განათლება ძვირი ღირს და ის ქვეყნის გამდიდრების პარალელურად მიიღწევა, მაგრამ თუ ქვეყანას ისეთი საგანმანათლებლო პოლიტიკა აქვს, რომ განათლების ხარისხის გაუმჯობესებას ხელს უშლის, ქვეყნის გამდიდრებაც გადავადდება და კონკურენტუნარიანი განათლების მქონე მოსახლეობის ყოლაც. დაახლოებით ასეთ სიტუაციაშია დღეს საქართველოს სასკოლო განათლება, რომელიც პოლიტიკური მიზანშეწონილობით იმართება და არა სწავლის ხარისხის ამაღლების სურვილით. ხელისუფლებისთვის საჯარო სკოლაში დასაქმებული ადამიანები ადმინისტრაციული რესურსია, რომლებმაც არჩევნებზე ხმა უნდა მისცენ და წინასაარჩევნო კამპანიებს დაესწრონ. სანაცვლოდ, მასწავლებელს საკუთარი საგნის გამოცდაში ჩაჭრა ეპატიება და, ბონუსად, კონკურენციისგანაც დაიცავს სახელმწიფო, სანამ თავისი ნებით არ წავა სკოლიდან, მასზე უკეთესი მას ვერ ჩაანაცვლებს.
საქართველოში პოპულარულია აზრი, რომ თუ გაცილებით მეტ ფულს დავხარჯავთ სახელმწიფო ბიუჯეტიდან სასკოლო განათლებაში, უკეთესი სკოლები გვექნება. 2022 წელს 4-ჯერ მეტი ფული დახარჯა სახელმწიფომ სასკოლო განათლებაში, ვიდრე 2009 წელს, მაგრამ ძალიან სანდო საერთაშორისო კვლევამ აჩვენა, რომ განათლების ხარისხი თითქმის არ შეცვლილა. მოსწავლეების 67%-ს წაკითხულის გააზრება გაუჭირდა.
2012 წლის შემდეგ სკოლების დაფინანსება მილიარდი ლარით არის გაზრდილი (გრაფიკი 1). 2022 წელს ბიუჯეტიდან 1.3 მილიარდი ლარი დაიხარჯა, რაც 700 მლნ ლარით მეტია 2015 წლის ხარჯზე. ამ დროს, 2015 წელს PISA-ს კვლევაში გაცილებით უკეთესი შედეგები ჰქონდა.
სასკოლო განათლების დაფინანსება სახელმწიფო ბიუჯეტიდან
ის, რომ უფრო მეტ ფულს ვიხდით უფრო ნაკლები ხარისხის განათლებაში, გასაკვირი არ არის. მთავრობას არა აქვს სასკოლო განათლების ხარისხის ამაღლებაზე ორიენტირებული პოლიტიკა. სასკოლო განათლება საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს ბიუჯეტიდან ფინანსდება და ის ცალკე პროგრამად არის გამოყოფილი.
პროგრამული ბიუჯეტი ნიშნავს, რომ ფულის ხარჯვის მიზანი დასახული შედეგის მიღწევაა და არა თავად ფულის ხარჯვა. 2024 წელს ბიუჯეტიდან სასკოლო განათლებაზე 1.7 მილიარდი ლარია გამოყოფილი. პროგრამის აღწერაში კი წერია, რომ მიზანი: „ზოგადი განათლების ხარისხის მნიშვნელოვანი გაუმჯობესებაა“, მაგრამ არანაირ კონკრეტულ ვალდებულებას არ იღებს მთავრობა, რომ განათლების ხარისხი გაიზრდება. მთავრობას სამი საბოლოო შედეგი (კონკრეტული ვალდებულება) აქვს დასახული: კომპიუტერებით აღჭურვილი სკოლების რაოდენობის ზრდა, მასწავლებლების ხელფასების ზრდა და ეროვნულ/საერთაშორისო ოლიმპიადებზე მონაწილე მოსწავლეების ხარჯების სრული დაფარვა.
მთავრობას შეუძლია, პროგრამის მიზნები ოთხ წელიწადზე გაწეროს, მაგრამ არანაირ ვალდებულებას არ იღებს, რომ თუნდაც ოთხი წლის შემდეგ სკოლებში უკეთესი ხარისხის განათლება გვექნება. თუმცა უკვე ცნობილია, რომ ხარჯი ყოველ წელს გაიზრდება და 2027 წელს 2.1 მილიარდი ლარი იქნება.
პროგრამა ქვეპროგრამებისგან შედგება. ჯამურად გამოყოფილი 1.7 მილიარდი ლარიდან 1.3 მილიარდი ლარი უნდა დაიხარჯოს სკოლების პირდაპირი დაფინანსების ქვეპროგრამაზე (დანარჩენი თანხა იხარჯება სკოლების რემონტზე, კომპიუტერებზე, წიგნებზე, ტრანსპორტზე, მანდატურზე და ა.შ.). აღნიშნულ 1.3-მილიარდლარიან ქვეპროგრამას მიზნად აქვს უბრალოდ სკოლების დაფინანსება, მეტი არაფერი, არანაირი ხარისხის ამაღლება. რეალურად ეს არ არის პროგრამული ბიუჯეტი, ეს არ არის თანამედროვე ბიუჯეტირება, ეს საქართველოს არც ისე შორეული წარსულია – საბჭოთა კავშირი, გამოყოფილი თანხა უნდა დაიხარჯოს, გეგმა უნდა შესრულდეს!
თუკი სახელმწიფო მიზნად დაისახავს განათლების ხარისხის ამაღლებას, ეს არ ნიშნავს, რომ ხელისუფლება მართლა ეცდება აამაღლოს იგი. თუმცა ამჯერად ეს მიზნადაც კი არ არის განსაზღვრული, შესაბამისად, პოლიტიკურ პასუხისმგებლობასაც კი არავინ იღებს. განათლების ხარისხის გაუმჯობესება, რაც სასკოლო განათლების ყველაზე დიდი გამოწვევაა, პოლიტიკის მიზანიც კი არ არის.
ამას ემატება ისიც, რომ მოსახლეობა დიდად არ წუხს განათლების ხარისხზე. მოთხოვნა არის სკოლის შენობებზე და არა სკოლის შინაარსზე. განათლების „ექსპერტები“, რაც საქართველოში ნამდვილად არ ჭირს (ისე როგორც ნებისმიერი სხვა დარგის ექსპერტები), სისტემაში არსებული პრობლემების დიდ სურათს ვერ ხედავენ და ძირითადად მთავრობას არასწორ სისტემაში მეტი ფულის ხარჯვას სთხოვენ.
განათლებაში რომ მეტი ფული უნდა დავხარჯოთ, მათ შორის ბიუჯეტიდან, მე ამას ვეთანხმები, რადგან განათლებას დადებითი გარეგანი ეფექტები აქვს მოსახლეობაზე, საყოველთაო კეთილდღეობას ამაღლებს. ოღონდ არა ისეთი განათლება, რასაც დღეს ქართულ სკოლებში მოსწავლეების უმეტესობა იღებს – რეალურად „ყალბ“ ატესტატს. შემდეგ, სკოლადამთავრებულების 80% სტუდენტი ხდება და მათი უმეტესობა ოთხ წელიწადში განათლების დამადასტურებელ მეორე „ყალბ“ საბუთს – დიპლომს იღებს. განათლების დამადასტურებელი მინიმუმ ორი „ყალბი“ საბუთის მქონე პირი შემდეგ მუშაობას ვერ იწყებს, რადგან რეალურად არაფერი იცის, პროფესია და საჭირო უნარ-ჩვევები არა აქვს ან „შავი“ სამუშაო ეთაკილება, რადგან უმაღლესი განათლება აქვს.
სასკოლო განათლებაში მეტი ფულის დახარჯვას მაშინ ექნება აზრი, როდესაც სრულად შევცვლით დღეს არსებულ სისტემას დაფინანსების მოდელიდან დაწყებული, სკოლების დეცენტრალიზაციით და დეპოლიტიზებით დამთავრებული, როდესაც სკოლებსა და მასწავლებლობის მსურველებს შორის კონკურენცია გაიზრდება, როდესაც სახელმწიფო „ყალბ“ ატესტატებსა და დიპლომებში ფულს არ გადაიხდის.
რამდენი ფული სჭირდება ნორმალურ სკოლას, სადაც ბავშვებს აჭმევენ და გახანგრძლივებულად ასწავლიან, ამის მაგალითად საქართველოს რეგიონებში არსებული კერძო სკოლები გამოდგება, სადაც სწავლის წლიური საფასური 3000-3500 ლარია. 2024 წელს მთავრობის სასკოლო განათლების ხარჯები საჯარო სკოლის ერთ მოსწავლეზე 3000 ლარამდეა, თუმცა სწავლის პირობებში სხვაობა დიდია. შესაბამისად, სწორი პოლიტიკისა და ნების შემთხვევაში ნორმალური სასკოლო სისტემის მიღება ბიუჯეტის ხარჯებს მნიშვნელოვნად არ გაზრდის. ასევე, ამ სფეროში დიდია პოტენციალი, რომ კერძო-საჯარო თანამშრომლობამ ეფექტიანად იმუშაოს და მნიშვნელოვანი დაფინანსება მოუტანოს სკოლებს. პირველ რიგში, ხელისუფლება უნდა შეეგუოს იმ ფაქტს, რომ მასწავლებელი ხელისუფლების პოტენციური საარჩევნო ხმა კი არ არის, არამედ იმ პროფესიის ადამიანია, რომელსაც პროფესიული წარმატებისთვის პირველ რიგში თავისუფლება სჭირდება.
დატოვე კომენტარი
Hi, There’s no dooubt thzt your sit cold possiboy bee having browxer
compatibility issues. When I ook at your site
iin Safari, iit looks fine bbut wheen opening inn I.E., it’s
gott some overlapping issues. I simply wanted tto give you a quicck hads up!
Besides that, fantastic site!
Heyy theree I aam soo gdateful I foundd your blog, I resally found you
by mistake, while I waas browing onn Digg foor smething else, Anyhow I am herfe noow and wluld jus lik to ssay manny thanks
for a fantawstic post annd a all round inreresting log (I also lovee thhe theme/design), I don’t hhave tiome too ggo through itt all att tthe mmoment but I have book-marked itt and aldo added iin youur RSS feeds, soo
whsn I hae time I wll bee back tto ead a great ddeal more, Please do kkeep up thee awesome work.
I havbe beeen bbrowsing online more thwn three hours as oof
late, yeet I byy no means found any fascinating article like yours.
It’s prerty value sufficjent ffor me. In mmy view, iif all webmastyers and bloggers mawde just riht content as yyou probablky did,
thhe internet shall be a loot more helpful than ever before.
Great post. I was checking continuously this blog and I am impressed! Very useful info specially the last part 🙂 I care for such information much. I was looking for this particular info for a long time. Thank you and best of luck.
I’d constantly want to be update on new blog posts on this website , saved to fav! .
obviously like your website but you have to check the spelling on several of your posts. Several of them are rife with spelling issues and I in finding it very troublesome to inform the truth nevertheless I’ll definitely come back again.
I really wanted to post a note to be able to appreciate you for those superb tips you are writing at this website. My considerable internet investigation has at the end been rewarded with high-quality facts to share with my partners. I would declare that many of us readers actually are quite blessed to live in a notable site with very many wonderful professionals with interesting tips and hints. I feel quite privileged to have used the website page and look forward to some more enjoyable moments reading here. Thank you once more for a lot of things.
Hello my loved one! I wish to say that this post is awesome, nice written and include almost all vital infos. I would like to see extra posts like this .
I’m still learning from you, but I’m making my way to the top as well. I definitely enjoy reading everything that is written on your site.Keep the aarticles coming. I enjoyed it!
Great website! I am loving it!! Will be back later to read some more. I am taking your feeds also.
Hello! I’ve been reading your website for a long time now and finally got the bravery to go ahead and give you a shout out from Austin Tx! Just wanted to say keep up the good job!
I was able to find good advice from your articles.
Appreciating the hard work you put into your blog and in depth information you present. It’s great to come across a blog every once in a while that isn’t the same outdated rehashed information. Wonderful read! I’ve bookmarked your site and I’m adding your RSS feeds to my Google account.
Hi, Neat post. There is a problem with your website in internet explorer, would test this… IE still is the market leader and a big portion of people will miss your magnificent writing because of this problem.
Thanks for another informative website. Where else could I get that type of information written in such an ideal way? I have a project that I’m just now working on, and I’ve been on the look out for such info.
Hi, I do believe this is an excellent site. I stumbledupon it 😉 I am going to come back yet again since i have book-marked it. Money and freedom is the greatest way to change, may you be rich and continue to help other people.
I’ve recently started a website, the info you offer on this web site has helped me greatly. Thanks for all of your time & work.
I rattling lucky to find this web site on bing, just what I was searching for : D as well bookmarked.
I do not even know the way I stopped up right here, but I believed this put up used to be great. I do not recognize who you are but definitely you are going to a famous blogger for those who are not already 😉 Cheers!
I have read a few excellent stuff here. Certainly price bookmarking for revisiting. I surprise how much attempt you put to make such a excellent informative website.
Some genuinely interesting points you have written.Assisted me a lot, just what I was searching for : D.
Great write-up, I am regular visitor of one’s website, maintain up the excellent operate, and It is going to be a regular visitor for a long time.
Magnificent web site. Lots of useful info here. I am sending it to a few pals ans additionally sharing in delicious. And obviously, thank you for your effort!
It is in reality a nice and useful piece of info. I’m glad that you just shared this helpful info with us. Please keep us informed like this. Thanks for sharing.
Great web site you have got here.. It’s difficult to find excellent writing like yours nowadays. I truly appreciate people like you! Take care!!
You are my intake, I possess few web logs and sometimes run out from to post : (.
Way cool, some valid points! I appreciate you making this article available, the rest of the site is also high quality. Have a fun.
Awesome blog! Do you have any suggestions for aspiring writers? I’m hoping to start my own website soon but I’m a little lost on everything. Would you suggest starting with a free platform like WordPress or go for a paid option? There are so many options out there that I’m totally confused .. Any ideas? Appreciate it!
Thanks for this post, I am a big big fan of this website would like to proceed updated.
I would like to express thanks to you for rescuing me from such a predicament. Right after checking throughout the the net and meeting opinions which were not beneficial, I believed my entire life was over. Being alive minus the strategies to the issues you’ve solved by way of your main article is a crucial case, as well as the ones which might have in a negative way damaged my career if I hadn’t come across your website. Your talents and kindness in maneuvering all the stuff was invaluable. I’m not sure what I would have done if I had not come across such a solution like this. I can now look forward to my future. Thanks very much for the specialized and sensible help. I won’t think twice to recommend your web blog to anyone who would like guidelines about this matter.
There is noticeably a bundle to know about this. I assume you made certain nice points in features also.
In this great scheme of things you secure a B- just for hard work. Where you confused us was first in your specifics. As as the maxim goes, the devil is in the details… And it could not be more correct at this point. Having said that, allow me tell you just what did deliver the results. Your article (parts of it) is actually incredibly convincing and this is most likely why I am making an effort to comment. I do not really make it a regular habit of doing that. Next, even though I can certainly notice the leaps in reason you make, I am not confident of exactly how you seem to unite your details which help to make your conclusion. For now I will subscribe to your point however hope in the future you actually connect your facts much better.
Great – I should certainly pronounce, impressed with your website. I had no trouble navigating through all tabs as well as related info ended up being truly simple to do to access. I recently found what I hoped for before you know it at all. Quite unusual. Is likely to appreciate it for those who add forums or anything, web site theme . a tones way for your client to communicate. Excellent task..
Kantorbola99 menawarkan pengalaman bermain slot online yang menyenangkan. Platform ini menyediakan beragam pilihan game menarik. Pemain dapat menikmati tampilan grafis berkualitas tinggi.
You can certainly see your enthusiasm in the work you write. The world hopes for more passionate writers like you who are not afraid to say how they believe. Always follow your heart.
As a Newbie, I am constantly searching online for articles that can benefit me. Thank you
Appreciating the commitment you put into your site and detailed information you present. It’s nice to come across a blog every once in a while that isn’t the same unwanted rehashed material. Excellent read! I’ve bookmarked your site and I’m adding your RSS feeds to my Google account.
Really fantastic visual appeal on this site, I’d value it 10 10.
Wohh precisely what I was looking for, regards for posting.
You are my aspiration, I have few web logs and rarely run out from brand :). “Actions lie louder than words.” by Carolyn Wells.
Hi this is kind of of off topic but I was wanting to know if blogs use WYSIWYG editors or if you have to manually code with HTML. I’m starting a blog soon but have no coding expertise so I wanted to get guidance from someone with experience. Any help would be enormously appreciated!
Thanx for the effort, keep up the good work Great work, I am going to start a small Blog Engine course work using your site I hope you enjoy blogging with the popular BlogEngine.net.Thethoughts you express are really awesome. Hope you will right some more posts.
But wanna tell that this is very useful, Thanks for taking your time to write this.
Hello! This post couldn’t be written any better! Reading through this post reminds me of my previous room mate! He always kept talking about this. I will forward this article to him. Fairly certain he will have a good read. Many thanks for sharing!
It’s actually a great and helpful piece of info. I’m glad that you just shared this helpful information with us. Please stay us up to date like this. Thanks for sharing.
Very interesting topic, regards for putting up.
In the awesome scheme of things you’ll get an A+ just for effort. Where you actually lost us was first on all the specifics. You know, they say, details make or break the argument.. And it could not be more accurate right here. Having said that, let me say to you precisely what did give good results. Your authoring can be incredibly persuasive which is possibly the reason why I am taking an effort to comment. I do not make it a regular habit of doing that. Secondly, despite the fact that I can notice a jumps in reason you make, I am definitely not confident of exactly how you seem to unite the details that make the conclusion. For now I will yield to your position however wish in the foreseeable future you actually connect your facts better.
Sweet internet site, super layout, rattling clean and apply friendly.
Hey, you used to write fantastic, but the last few posts have been kinda boring… I miss your tremendous writings. Past few posts are just a little out of track! come on!