გელა ბარშოვი – საგადასახადო კონსულტანტი და საკონსულტაციო/საბუღალტრო კომპანია „თიფი სოლუშენის“ მმართველი პარტნიორი. ის სპეციალიზებულია ქართული და საერთაშორისო საგადასახადო დაბეგვრის მიმართულებაში (მათ შორისაა საგადასახადო კოდექსი, ვირტუალური ზონის პირების“ დაბეგვრა, „საერთაშორისო კომპანიების“ დაბეგვრა, „მცირე მეწარმეთა“ დაბეგვრა, „ტრანსფერ პრაისინგი“, ორმაგი დაბეგვრის ხელშეკრულებები).

ვირტუალური ზონის საწარმოებზე მეთოდური მითითების ზოგადი შეფასება და წინასწარი აღნიშვნა

ქვემოთ მოცემული სტატია გამოხატავს მხოლოდ ჩემს პირად მოსაზრებას იმაზე, თუ როგორ უნდა იქნას სწორად წაკითხული და გაგებული შემოსავლების სამსახურის ახალი მეთოდური მითითება ვირტუალური ზონის პირების (ვზპ-ების) მოგების გადასახადისგან გათავისუფლების წინაპირობებთან დაკავშირებით.

აღსანიშნავია, რომ ეს სტატია არ წარმოადგენს კონსულტაციას.

გარდა ამისა, გასათვალისწინებელია, რომ მეთოდური მითითების ქვემოთ წარმოდგენილ ჩემეულ ინტერპრეტაციაში არ იგულისხმება, რომ მე ვეთანხმები და ვირტუალური ზონის პირებთან დაკავშირებული საგადასახადო კანონმდებლობა ამგვარად უნდა იქნას გაგებული, განსაკუთრებით, წარსულ პერიოდებთან მიმართებით (ვზპ-ებთან დაკავშირებით დღევანდელი საგადასახადო კანონმდებლობის სწორად განმარტებაზე ჩემი პოზიცია შეგიძლიათ წაიკითხოთ აქ). თუმცა სახელმწიფოს პოზიციაც გასათვალისწინებელია მის მიერ დაწესებული საგადასახადო შეღავათიდან ვერმიღებულ საკმარის სარგებელთან მიმართებით, ამიტომ შემოსავლების სამსახურის მხრიდან, გარკვეულწილად, კომპრომისული პოზიციის გამოხატვა მეთოდური მითითების საშუალებით მაინც უფრო დადებით მოვლენად მიმაჩნია.

ფაქტია, რომ საპოვნელია კონსენსუსი შემოსავლების სამსახურსა და ვზპ-ის სტატუსის მქონე გადასახადის გადამხდელთა შორის, რისი საშუალებითაც ორი მნიშვნელოვანი ფაქტორის დაბალანსება უნდა მოხდეს:

1) ქვეყნის საგადასახადო შეღავათით სარგებლის მიღება (მაგალითად, დარგის განვითარება, დასაქმების ხელშეწყობა, საბიუჯეტო შემოსავლების ზრდა საშემოსავლო გადასახადის ნაწილში) და 2) ცხადი, გასაგები და არაინტერპრეტირებადი კანონი ვზპ-ის (ასევე, „საერთაშორისო კომპანიის“) სტატუსით დაინტერესებულ პირთათვის ისეთი წინაპირობებით, რაც მათ საქართველოში ბიზნესის დაწყების/გაგრძელების მოტივაციას შეუნარჩუნებს.

დღეისთვის, ვიდრე კოდექსი შეიცვლება, მეთოდური მითითების ფუნქცია ასეთი ბალანსის დაჭერას უნდა გულისხმობდეს. სამართლიანი იქნება, თუ ეს მითითება გავრცელდება მისი გამოქვეყნების შემდგომ პერიოდზე, ხოლო წინა პერიოდებთან მიმართებით სადავო საკითხები გადასახადის გადამხდელთა სასარგებლოდ გადაწყდება, რადგან მათ წარსულში იმ ინფორმაციის ფარგლებში იმოქმედეს, რაც იმ დროისთვის იყო ხელმისაწვდომი.

ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ, როგორც პირადმა პრაქტიკამ მიჩვენა, ზემოთ გაჟღერებული ჩემეული მოლოდინი ზედმეტად ოპტიმისტურია და ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში (აქ არ ვსაუბრობ სასამართლოზე) მიმდინარე, ვზპ-ებთან დაკავშირებული საგადასახადო დავების გადაწყვეტის ერთადერთ რეალისტურ მექანიზმად მეთოდური მითითების სწორად განმარტება რჩება.

საქართველოში ბიზნესსაქმიანობასთან დაკავშირებით ვზმ-ებისა თუ მომავალი ვზპ-ებისთვის გეგმების დასახვისთვის აუცილებელია საგადასახადო სიცხადე (tax certainty), რისი მიღწევაც შესაძლებელია მეთოდური მითითების განმარტებაზე შემოსავლების სამსახურის მიერ ერთიანი მიდგომის შემუშავებითა და ასეთი მიდგომების ცალსახად, გარკვევით გამჟღავნებით, ყოველგვარი ინტერპრეტაციის შესაძლებლობის დატოვების გარეშე.

გაითვალისწინეთ, რომ ქვემოთ განხილულია მეთოდური მითითების მხოლოდ რამდენიმე, ყველაზე მნიშვნელოვანი ასპექტი.

შენიშვნა: სტატიის წაკითხვით უფრო მეტ სარგებელს მიიღებთ, თუ მას წაიკითხავთ ამჟამად ძალაში მყოფი და წინა მეთოდურ მითითებათა პარალელურად (მაგალითად, თუ ჩახედავთ და წაიკითხავთ მეთოდური მითითების იმ მაგალითს, რომელზეც სტატიაშია საუბარი).

ვირტუალური ზონის პირების მოგების გადასახადისგან გათავისუფლების წინაპირობები

შემოსავლების სამსახურმა ახლახან გამოსცა 29.12.2022 წლის მეთოდური მითითება (შემდგომში: „მესამე მეთოდური“ ან/და „ახალი მეთოდური“), რომლითაც გაუქმდა წინა, 25.03.2022 წლის მეთოდური მითითება N7547 იმავე საკითხთან დაკავშირებით (შემდეგში: „მეორე მეთოდური“).

მესამე მეთოდური N33544 შეგიძლიათ წაიკითხოთ აქ. მეორე მეთოდური N7547 შეგიძლიათ წაიკითხოთ აქ.

აღსანიშნავია, რომ 2021 წლიდან 2022 წლის ჩათვლით, შემოსავლების სამსახურმა ვზპ-ების დაბეგვრასთან დაკავშირებით გამოსცა სამი სხვადასხვა მეთოდური, საიდანაც მეორემ გააუქმა პირველი, მესამემ კი – მეორე მეთოდური. დღეის მდგომარეობით, ძალაშია 29.12.2022 წლის მეთოდური მითითება N33544.

ახალ მეთოდურში მნიშვნელოვანი განსხვავებებია წინა, მეორე მეთოდურთან შედარებით. განვიხილოთ ისინი ცალ-ცალკე და შევადაროთ ერთმანეთს.

რა შემთხვევაში მიიჩნევა საინფორმაციო ტექნოლოგიები ვირტუალური ზონის პირის მიერ საქართველოს ტერიტორიაზე შექმნილად ?

შემოსავლების სამსახურის ახლანდელი მიდგომით, პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტი საქართველოში შექმნილად ჩაითვლება იმ შემთხვევაში, თუ (ციტატა):

„მისი შექმნა არსებითად ხორციელდება უშუალოდ დაქირავებულ(ებ)ის ან/და რეზიდენტი დამფუძნებლ(ებ)ის მიერ, მათ შორის, შესაძლებელია ვირტუალური ზონის პირი პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტების შესაქმნელად ახორციელებდეს მომსახურების შეძენას“.

საყურადღებოა, რომ ახალი მეთოდური მითითება აქცენტს არ აკეთებს იმ ხელფასის რაოდენობაზე, რაც უნდა მიიღონ დაქირავებულებმა ან ქვეკონტრაქტორებმა, თუმცა ირიბად აკეთებს აქცენტს იმაზე, რომ დაქირავებულებზე ან/და ქვეკონტრაქტორებზე გაცემული ანაზღაურება უნდა დაიბეგროს გადახდის წყაროსთან საქართველოში.

ახალი მეთოდურის პირველი მაგალითის პირობაში მოცემულია წყაროსთან დაბეგვრის საკითხი, თუმცა ამ მაგალითის შეფასებაში წყაროსთან დაბეგვრა ნახსენები არ არის.

ვზპ-ისთვის საჭირო „ეკონომიკური შინაარსი“ საქართველოში: რა დასკვნა შეგვიძლია გამოვიტანოთ ვირტუალური ზონის პირებზე ახალი მეთოდურიდან (მაგალითი #1 და მაგალითი #2) და რა ცვლილებებია წინა, მეორე მეთოდურთან მიმართებით:

ახალი მეთოდური გამოყოფს და ცალ-ცალკე განიხილავს ქეისებს, მაშინ როდესაც:

• პროგრამული უზრუნველყოფა უმეტესად იქმნება რეზიდენტი დამფუძნებელი ფიზიკური პირის მიერ (ერთი კაცის კომპანია) და
• როდესაც სხვა დაქირავებული პირ(ებ)ის მეშვეობით ხორციელდება ვზპ-ის საქმიანობა;
• ასევე, მეთოდური უშვებს, რომ ქვეკონტრაქტორი პირის მიერ შექმნილი პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტების მიწოდებაც შეიძლება გათავისუფლდეს მოგების გადასახადისგან.

როდესაც ვირტუალური ზონის კომპანიაში დამფუძნებელივე ასრულებს პროგრამისტის ფუნქციას

ახალი მეთოდურის მიხედვით, თუ დამფუძნებელი ამავე დროს კომპანიის პროგრამისტია და თავად ახორციელებს ვზპ-ისთვის პროგრამული უზრუნველყოფის შექმნას, ასეთ დროს ამ დამფუძნებლის რეზიდენტობა გადამწყვეტია.

ახალი მეთოდურის მიხედვით, თუ საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტია ვზპ-ის დამფუძნებელი, რომელიც ამავე დროს კომპანიის მთავარი პროგრამისტია (თავად ქმნის საინფორმაციო ტექნოლოგიებს), მას შეუძლია, მიღებული მოგება სრულად გაინაწილოს დივიდენდის სახით და არ დაბეგროს მოგების გადასახადით (მესამე მეთოდურის მაგალითი #2).

შედარებისთვის, წინა მეთოდური აქცენტს არ აკეთებდა დამფუძნებელ/პროგრამისტის საგადასახადო რეზიდენტობაზე და განსაზღვრავდა, რომ დამფუძნებელს ასეთ შემთხვევაში ვალდებულება ჰქონდა, რომ მიღებული შემოსავლის გარკვეული (საბაზრო) ნაწილი ხელფასად გაეტანა და დაებეგრა საშემოსავლო გადასახადით, ხელფასის გაცემის შემდეგ დარჩენილი მოგება კი მოგების გადასახადისგან გაეთავისუფლებინა (მეორე მეთოდურის მაგალითი #2).

ამ ნაწილში ახალ მეთოდურს, ერთი მხრივ, შემოაქვს დადებითი ცვლილება (ის, რომ რეზიდენტ დამფუძნებელს შეუძლია მთლიანი თანხები გაათავისუფლოს მოგების გადასახადისგან), თუმცა ამავე დროს შემოაქვს ნაკლები სიცხადე.

სიცხადის ნაკლებობა კი მდგომარეობს შემდეგში:

რას არ აზუსტებს ვირტუალური ზონის პირების დაბეგვრაზე ახალი მეთოდური მითითების მაგალითი #1 და მაგალითი #2?

მთავარი კითხვა, რაც მეორე ინსტრუქციაში იყო და რაც უახლეს ინსტრუქციაშიც რჩება, არის შემდეგი:

თუ ვზპ-ის დაქირავებული ძირითადად არ იმყოფება საქართველოში, მაგრამ საქართველოში მასზე გაცემული გონივრული რაოდენობის ხელფასი ვზპ-ის მიერ იბეგრება, მაინც ჩაითვლება თუ არა ასეთი დაქირავებულის მიერ ვზპ-ის სახელით შექმნილი პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტი საქართველოს ტერიტორიაზე შექმნილად თუ არა (ანუ, ასეთი ვზპ გათავისუფლდება თუ არა მოგების გადასახადისგან)?

მე ვფიქრობ, რომ – დიახ, ჩაითვლება, რომ ვზპ-ის მიერ software შექმნილია საქართველოს ტერიტორიაზე, მიუხედავად იმისა, დაქირავებული პროგრამისტი ატარებს თუ არა საქართველოში უმეტეს დროს და არის თუ არა ის საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტი.

პირადად მე შემდეგი ჩანაწერების გამო (თავად განსაჯეთ) ვაკეთებ ასეთ დასკვნას:

ახალი მეთოდური არ აზუსტებს, რომ დაქირავებული პირი უნდა იყოს საქართველოს რეზიდენტი, ამასთან, წინა მეთოდურში არსებული ტერმინი „საქართველოში დაქირავებული“ ამოღებულია და ჩანაცვლებულია ტერმინით „დაქირავებული“, რაც კიდევ უფრო მეტად უსვამს ხაზს, რომ არა აქვს მნიშვნელობა, ვზპ-ის დაქირავებული უმეტესად სად იმყოფება წლის განმავლობაში: საქართველოში თუ საზღვარგარეთ.

ასევე, არც ახალ, არც მეორე მეთოდურში სიტყვა „დაქირავებულის“ წინ ნახსენები არ არის სიტყვა „რეზიდენტი“, მაშინ როდესაც ახალ მეთოდურში „რეზიდენტობა“ დაკონკრეტებულია დამფუძნებელთან მიმართებით.

შესაბამისად, შესაძლებელია დასკვნის გაკეთება, რომ მეთოდურის ავტორს ნაფიქრი აქვს ამ საკითხზე და ერთ შემთხვევაში მნიშვნელობა მიანიჭა პირის (დამფუძნებლის) საგადასახადო რეზიდენტობას (ხელფასის გაცემის გარეშე მთლიანი მოგების გადასახადისგან გასათავისუფლებლად), მეორე შემთხვევაში კი პირის (დაქირავებულის) საგადასახადო რეზიდენტობას მნიშვნელობა არ მიანიჭა (თუმცა ასეთ დროს შემოსავლის მხოლოდ ნაწილი გათავისუფლდება: ე.ი., მოგება, რომელიც ხელფასების გაცემისა და წყაროსთან დაბეგვრის შემდეგ დარჩება).

აქვე აღსანიშნავია, რომ დაქირავებულებთან მიმართებით ახალ მეთოდურს დაემატა ახალი ფრაზა: „არსებითად შექმნილი“, რაც წინა ინსტრუქციაში არ იყო ხაზგასმული. ეს კი დამატებით კრიტერიუმს აწესებს, რომ დაქირავებულ ფიზიკურ პირს ან/და ქვეკონტრაქტორს, რომელზეც ხელფასი/მომსახურების ანაზღაურება გაიცემა ვზპ-ის მიერ და იბეგრება წყაროსთან, სრულად ან უმეტესად უნდა ჰქონდეს ვზპ-ის მიერ საქართველოს ფარგლებს გარეთ მიწოდებული საინფორმაციო ტექნოლოგიები შექმნილი, ანუ ამ პროცესში მნიშვნელოვნად არ უნდა მონაწილეობდეს ის პირი, რომელზეც გაცემული ანაზღაურება არ დაბეგრილა ვზპ-ის მიერ (გარდა რეზიდენტი ფიზიკური პირი დამფუძნებლისა).

თუმცა ახალი მეთოდური არ აზუსტებს, რას ნიშნავს სიტყვა „არსებითად შექმნილი“. მაგალითად, ნიშნავს მინიმუმ საქმის 50%-ზე მეტის შესრულებას (50%-ზე ნაკლებს, ლოგიკურად არ უნდა ნიშნავდეს) თუ რა პროცენტით შესრულებაა საკმარისი, რომ „არსებითად შექმნილად“ ჩაითვალოს, ეს დაკონკრეტებული არ არის.

ვირტუალური ზონის საწარმოს მიერ დაქირავებულებზე (მაგალითად, არარეზიდენტ დამფუძნებელზე, რომელიც ამავე დროს დაქირავებულია) გაცემული ხელფასის საბაზრო რაოდენობის განსაზღვრა

ახალი ინსტრუქცია ხაზს აღარ უსვამს ვზპ-ის მიერ მის დამფუძნებელ/პროგრამისტზე გაცემული ხელფასის საბაზრო რაოდენობას (რასაც მეორე მეთოდური უსვამდა ხაზს, თუმცა საბაზრო ხელფასის გამოანგარიშებასთან დაკავშირებით შემოსავლების სამსახურში მიდგომა არ არსებობდა).

მიუხედავად იმისა, რომ ახალ ინსტრუქციაში საბაზრო ფასებზე აქცენტი აღარ კეთდება, ჩემი აზრით, ეს ისედაც იგულისხმება და, უბრალოდ, მეთოდურიდან ამოღებულ იქნა ნებისმიერი განხილვა კოდექსის 73-ე მუხლის გამოყენებასთან დაკავშირებით (რეკვალიფიკაცია ოპერაციის შინაარსის საფუძველზე).

ჩემი აზრით, ხელფასის რაოდენობაზე ყურადღების გამახვილება და სხვა საკითხების შინაარსობრივად შეფასება/რეკვალიფიკაცია ამ საკითხების მეთოდურში არდაკონკრეტებით ვერ გამოირიცხება.

უფრო მარტივად რომ ვთქვათ, სავარაუდოდ, დაქირავებულ(ებ)ის ან/და ქვეკონტრაქტორ(ებ)ის მიერ მიღებული ხელფასის ვზპ-ის შემოსავალთან პროპორცია წარმოადგენს ერთ მნიშვნელოვან კრიტერიუმს იმის დასადგენად, თუ ამ დაქირავებული პირ(ებ)ის/ქვეკონტრაქტორ(ებ)ის მიერ რამდენად „არსებითად“ არის შექმნილი ვზპ-ის მიერ შემდგომ მიწოდებული საინფორმაციო ტექნოლოგიები.

გარდა ამისა, ერთი კაცის ვზპ-ში არარეზიდენტ დამფუძნებელზე (რომელიც ამავე დროს პროგრამისტიცაა) გაცემული ხელფასის რაოდენობას და ამ ხელფასის შემოსავალთან პროპორციას სავარაუდოდ ყურადღება მიექცევა.

ამიტომ ვზპ-ის მიერ დაქირავებულ პირებზე გაცემული ხელფასის რაოდენობა, ალბათ, ისევ მნიშვნელოვან საკითხად დარჩება.

როგორც აღვნიშნე, ასეთი მიდგომა მეთოდურში გაწერილი არ არის (წინა მეთოდურში იყო) და ჩემს პირად მოსაზრებას წარმოადგენს. პირადად მე ვერ გამოვრიცხავ, რომ შემოსავლების სამსახური ამ ნაწილში იმავე მიდგომას გამოიყენებს, რასაც მეორე მეთოდურის პირობებში მიმართავდა, თუმცა უცნობია, რა რაოდენობას ჩათვლის შემოსავლების სამსახური გონივრულ, საბაზრო ხელფასად.

ერთი კაცის ვირტუალური ზონის კომპანია: როდესაც დამფუძნებელი ასევე ვზპ-ის პროგრამისტია და თავად ქმნის პროგრამებს (რეზიდენტი დამფუძნებელი vs არარეზიდენტი დამფუძნებელი)

ახალი მეთოდურით, დამატებითი გაურკვევლობა გაჩნდა შემდეგ საკითხთან მიმართებით:

დღეს მოქმედი მეთოდურის მიხედვით, თუ ვზპ ერთი კაცის კომპანიაა, სადაც დამფუძნებელი ვზპ-ში პროგრამისტიცაა და თავად ქმნის საინფორმაციო ტექნოლოგიებს (ასეთი შემთხვევები მიმდინარე სადავო ქეისების მნიშვნელოვან ნაწილს მოიცავს), ვზპ-ს შეუძლია, მთლიანი მოგება გაიტანოს დივიდენდად და არ დაბეგროს მოგების გადასახადით, თუ ეს დამფუძნებელი/პროგრამისტი საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტია (ახალი მეთოდურის მაგალითი #2).

ეს დადებითი ცვლილებაა, თუმცა, მეორე მხრივ, კიდევ უფრო გაურკვეველი ხდება ისეთი შემთხვევა, როდესაც ვზპ-ის დამფუძნებელი პროგრამისტი ფიზიკური პირი არ არის საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტი.

ვზპ-ის არარეზიდენტი დამფუძნებელი/პროგრამისტის შემთხვევაში გაურკვეველი რჩება შემდეგი საკითხი:

• ასეთ შემთხვევაში ვზპ სრულად კარგავს საგადასახადო შეღავათს მეთოდურის მაგალითი #2-ის მიხედვით?

თუ

• ვზპ-ს შეუძლია ისარგებლოს შეღავათით ახალი მეთოდურის #1 მაგალითის საფუძველზე, ამავდროულად, როგორც ვზპ-ის დაქირავებულმა პირმა?

ანუ, შეიძლება თუ არა, რომ ვზპ-ის არარეზიდენტმა დამფუძნებელმა/პროგრამისტმა საკუთარ თავზე გასცეს გონივრული ოდენობის ხელფასი და დარჩენილი ნაწილი გაათავისუფლოს მოგების გადასახადისგან მაშინაც, თუ ის არ არის საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტი?

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, გაურკვეველია, დამფუძნებელ პროგრამისტთან მიმართებით ვხელმძღვანელობთ მხოლოდ ახალი მეთოდურის #2 მაგალითით (მოქმედებს მხოლოდ მაშინ, როცა დამფუძნებელი საქართველოს რეზიდენტია) , თუ ასევე შეგვიძლია ვიხელმძღვანელოთ ამავე მეთოდურის #1 მაგალითით (როდესაც დამფუძნებელი საქართველოს რეზიდენტი არ არის)?

ჩემი აზრით, ახალი მეთოდურით, როდესაც ვზპ-ის დამფუძნებელი, რომელიც ამავე დროს ვზპ-ის ერთადერთი პროგრამისტია და არ წარმოადგენს საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტს, ვზპ-ს შეეძლება ისარგებლოს შეღავათით მეთოდურის #1 მაგალითის საფუძველზე, ხოლო ასეთ შემთხვევაში დამფუძნებელი განხილულ იქნას, როგორც დაქირავებული პირი, რომელზე გაცემულ ხელფასსაც ვზპ დაბეგრავს გადახდის წყაროსთან, ხელფასის შემდეგ დარჩენილი მოგების განაწილება კი მოგების გადასახადისგან გათავისუფლდება.

ჩემი აზრით, ეს მიდგომა შემოსავლების სამსახურის მიერ (შინაარსის ფორმაზე აღმატებულობის პრინციპიდან გამომდინარე) მაშინაც განხორციელდება, როდესაც ვზპ-ს თავად გაცემული არა აქვს დამფუძნებელ არარეზიდენტ ფიზიკურ პირზე ხელფასი, ხოლო ფაქტობრივი გარემოებებით დასტურდება, რომ საინფორმაციო ტექნოლოგიები მართლაც ამ ფიზიკური პირის მიერაა შექმნილი.

ასეთი მიდგომის გამოყენებისას, ალბათ, საგადასახადო ორგანო დივიდენდად გაცემული თანხების გარკვეულ ნაწილს კვლავაც დააკვალიფიცირებს ხელფასად, დარჩენილ ნაწილს კი მიიჩნევს მოგების გადასახადისგან გათავისუფლებული მოგების განაწილებად.

საკითხის ჩემეული, ზემოთ მოყვანილი ინტერპრეტაცია ცხადად არ არის გაწერილი ახალ მეთოდურში, ამიტომ საკითხი ისევ დასაზუსტებელია, თუმცა, ჩემი აზრით, აღნიშნული დასკვნის გაკეთების საკმარისი საფუძვლები უკვე არსებობს, კერძოდ:

საქართველოს კანონმდებლობით, კომპანიის დამფუძნებელ ფიზიკურ პირს უფლება აქვს, ამავე დროს იყოს ამავე კომპანიის დაქირავებული პირიც (მაგალითად, დირექტორი, პროგრამისტი და ა.შ.).

აღნიშნულის გათვალისწინებით, იმ პირობებში, როდესაც ჩვეულებრივი (არადამფუძნებელი) დაქირავებული პროგრამისტის შემთხვევაში გადასახადისგან გასათავისუფლებლად ამ პირის საგადასახადო რეზიდენტობა არ არის გადამწყვეტი, დისკრიმინაციული იქნებოდა მიდგომა, თუ იმავე მოცემულობაში დაქირავებული პროგრამისტის შემთხვევაში, რომელიც ამავე დროს დამფუძნებელიცაა, ვზპ-ს შეეზღუდებოდა გადასახადისგან გათავისუფლებით სარგებლობა მხოლოდ იმიტომ, რომ პროგრამისტი/დამფუძნებელი საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტს არ წარმოადგენს.

ვირტუალური ზონის საწარმოების დაბეგვრასთან დაკავშირებული საკითხები ახალ მეთოდურ მითითებაში, რომლებიც დაზუსტებას/დამატებით განმარტებას საჭიროებს

ზემოთ მოყვანილის გარდა, სხვა გაურკვეველი საკითხები რჩება ახალ მეთოდურში, რომელთაც მოკლედ ჩამოვთვლი ქვემოთ:

ახალი მეთოდურის მაგალითი #2 ახსენებს სიტყვა „რეზიდენტობას“ დამფუძნებელ პროგრამისტთან მიმართებით, სადაც თავისთავად უნდა იგულისხმებოდეს 183 დღის კრიტერიუმით საგადასახადო რეზიდენტობა, თუმცა არ არის დაკონკრეტებული, ასევე იგულისხმება თუ არა „მნიშვნელოვანი ქონებით უზრუნველყოფილი პირის“ (High Net Worth Individual) საგადასახადო რეზიდენტობა (ჩემი აზრით, ორივე ტიპის საგადასახადო რეზიდენტობა იგულისხმება).

არ არის დაკონკრეტებული, რა საგადასახადო შედეგი დადგება, თუ დაქირავებულ პირზე ან/და ქვეკონტრაქტორზე ვზპ-ის მიერ გაცემული თანხები არ დაიბეგრება საქართველოში გადახდის წყაროსთან ორმაგი დაბეგვრის ხელშეკრულებით სარგებლობის გამო.

სხვა სიტყვებით, ახალ მეთოდურში არ არის დაკონკრეტებული (არც წინა მეთოდურებში იყო) რა საგადასახადო შედეგი დადგება, თუ ვზპ-ის მიერ თანამშრომელზე გაცემული ხელფასი ან/და ქვეკონტრაქტორზე გაცემული მომსახურების ანაზღაურება არ დაიბეგრება გადახდის წყაროსთან შესაბამისი ორმაგი დაბეგვრის ხელშეკრულების გამოყენების გამო (ანუ, როდესაც ასეთი გადახდა კოდექსით იბეგრება, თუმცა ორმაგი დაბეგვრის თავიდან არიდების შესახებ ხელშეკრულება ათავისუფლებს).

ვირტუალური ზონის პირის მიერ საქართველოდან უცხოეთში software-ის (პროგრამული უზრუნველყოფა) ლიცენზირებიდან მიღებული შემოსავლის გადასახადისგან გათავისუფლება

მეორე ინსტრუქციაში ცალსახად იყო გაწერილი, რომ ვზპ-ის მიერ შექმნილი software-ის არა მხოლოდ გადაცემით, არამედ გამოყენების უფლების გადაცემით (ლიცენზირებით) მიღებული მოგებაც (მოგების განაწილება) თავისუფლდებოდა მოგების გადასახადისგან.

აქ წინა ინსტრუქცია ერთადერთ პირობას აწესებდა, რომ შემდგომში ვზპ-ის მიერ ლიცენზირებული software შექმნილი უნდა ყოფილიყო მას შემდეგ, რაც კომპანიამ ვზპ-ის სტატუსი მიიღო, ანუ ლიცენზირებული software ვირტუალური ზონის პირის მიერ უნდა ყოფილიყო შექმნილი საქართველოს ტერიტორიაზე.

ახალი მეთოდურით აღნიშნული მიდგომა შეიცვალა როგორც დადებითად, ასევე უარყოფითადაც. კერძოდ:

ვზპ გადასახადისგან შეიძლება გათავისუფლდეს ისეთი software-ის ლიცენზირებიდან მიღებულ მოგებასთან მიმართებით, რომელიც საქართველოში შექმნა, თუმცა – ვზპ-ის სტატუსის მიღებამდე (ახალი მეთოდურის მაგალითი #5).

ეს ცალსახად დადებითი ცვლილებაა, თუმცა, მეორე მხრივ, ახალი კრიტერიუმების დამატება მოხდა. კერძოდ, ვზპ-ის მიერ შექმნილი software-ის ლიცენზირება რომ გადასახადისგან გათავისუფლდეს, ეს ოპერაცია არ უნდა იყოს ერთჯერადი ხასიათის და ამ ოპერაციაში მნიშვნელოვანი ნაწილი უნდა ეკავოს ლიცენზირების შემდგომ მხარდაჭერის მომსახურებას. რა იგულისხმება ტერმინში „მნიშვნელოვანი ნაწილი“, დაკონკრეტებული არ არის.

მხარდაჭერის შემდგომი მომსახურება კი გულისხმობს ამ საქმიანობებს (ციტირება):

„(1) ლიცენზიის ფარგლებში გადაცემული პროგრამული უზრუნველყოფის მუდმივ ხელმისაწვდომობასა და წარმოშობილ ხარვეზებზე დროულ რეაგირებას და (2) პროგრამული უზრუნველყოფის გაუმჯობესებისთვის და განახლებებისთვის სამუშაოების ჩატარებას“.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ახლა ვზპ-ებმა უნდა ამტკიცონ, რომ ლიცენზირება თავისთავად გულისხმობს მნიშვნელოვან წილ software-ის მხარდაჭერის მომსახურებას, რათა მათ მიერ ასეთი ლიცენზირებიდან მიღებული მოგება (მოგების განაწილება) გათავისუფლდეს მოგების გადასახადისგან.

გარდა ამისა, ლიცენზირებასთან დაკავშირებული ცვლილების დადებითი მხარე ისაა, რომ ახალი მეთოდური ირიბად გვეუბნება, რომ პროგრამული უზრუნველყოფის მხარდაჭერის მომსახურების დროს (software maintanance) გარდა საკუთარი software-ის მხარდაჭერისა, ვზპ მაშინაც კი უნდა გათავისუფლდეს მოგების გადასახადისგან, როდესაც ვზპ-ის საქმიანობა სხვა პირის საკუთრებაში არსებული software-ის შემდგომი მხარდაჭერის მომსახურების გაწევაა (ეს ჩემი პირადი მოსაზრება/დასკვნაა).

Software-ის ლიცენზირების საკითხის შეჯამება: ახალი მეთოდურიდან ისეთი დასკვნა შეიძლება გამოვიტანოთ, რომ software-ის ლიცენზირება მხოლოდ იმიტომ (მაშინ) თავისუფლდება მოგების გადასახადისგან, რომ (როდესაც) ლიცენზირების შეთანხმებაში მნიშვნელოვანი ნაწილის შემდგომ მხარდაჭერას უკავია.

ასევე, შეიცვალა ტერმინები: ახალ ინსტრუქციაში ჩაიწერა „ლიცენზირება“, მაშინ როდესაც წინა მეთოდურში ეწერა ფრაზა „სარგებლობის უფლების გადაცემა“, რაც, ჩემი აზრით, უფრო ფართო გაგების ტერმინი იყო, ვიდრე ლიცენზირება, ამიტომ ტერმინის ეს ცვლილება უარყოფითად მიმაჩნია.

ამ ტერმინების ცვლილების გამო, გადასახადისგან გათავისუფლებასთან დაკავშირებით დამატებითი კითხვა რჩება მაშინ, როდესაც ვზპ-ის მიერ შექმნილი software-ის ლიცენზირება და ინსტალაცია კი არ ხდება, არამედ ვზპ-ის software ინტერნეტითაა ხელმისაწვდომი და კლიენტებს წვდომა აქვთ პროგრამული უზრუნველყოფის გამოწერის (subscriprion) მეშვეობით.

ვირტუალური ზონის პირის გათავისუფლებული საქმიანობა

შემოსავლების სამსახური ახალ მეთოდურში მეტ აქცენტს აკეთებს და ყურადღებას ამახვილებს იმ ტიპის საქმიანობებზე, რომლიდანაც ვზპ-ის მიერ მიღებული მოგება (მოგების განაწილება) გადასახადისგან თავისუფლდება.

შესაბამისად, ყურადღება გაამახვილეთ „საინფორმაციო ტექნოლოგიების“ განმარტებაზე, რომელიც მოცემულია საგადასახადო კოდექსში:

„საინფორმაციო ტექნოლოგიები (IT) – კომპიუტერული საინფორმაციო სისტემების შესწავლა, მხარდაჭერა, განვითარება, დიზაინი, წარმოება და დანერგვა, რის შედეგადაც მიიღება პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტები“.

გარდა ამისა, მეთოდური გარკვეულ დადებით და უარყოფით დაზუსტებებსაც აკეთებს.

ნებისმიერ შემთხვევაში, ყურადღება უნდა მიექცეს, რომ ვზპ არ თავისუფლდება გადასახადისგან IT-სფეროსთან დაკავშირებულ ყოველ საქმიანობასთან მიმართებით.

ვირტუალური ზონის პირების მიმდინარე საგადასახადო დავა

როგორც ალბათ უკვე იცით, ათობით (ან შეიძლება ასობით) ვირტუალური ზონის პირი იმყოფება საგადასახადო დავის პროცესში, რომელიც 2021 წლიდან მიმდინარეობს და მათი დიდი ნაწილი ჯერ კიდევ არ არის გადაწყვეტილი.

ჩანს, რომ ახალი მეთოდური მითითების მიზანია, რომ აღნიშნული დავების გადაწყვეტა დაჩქარდეს და გადაწყდეს კომპრომისის გზით.

მეც მოლოდინის პროცესში ვარ, აქტიურად ვარ ჩართული ვზპ პირებთან დაკავშირებით საგადასახადო დავის პროცესში, კომუნიკაცია მაქვს ფინანსთა სამინისტროსთან და შემოსავლების სამსახურთან ახალი მეთოდური მითითების ინტერპრეტაციის შესახებ და საკმარისი საფუძველი მაქვს ვივარაუდო, რომ შემოსავლების სამსახურიც საკითხების (მაგალითად, ახალი მეთოდურის მაგალითი #1 და #2) ინტერპრეტაციას იმგვარად ახდენს, როგორც – მე, თუმცა ყველაფერი უფრო ცხადად მაინც მიმდინარე დავების გადაწყვეტით ან/და ერთიანი მიდგომის გაჟღერებით გაირკვევა.

აუცილებლად გაგაცნობთ საგადასახადო დავების გადაწყვეტის პროცესში ნათლად გამოჩენილ სიახლეებს შემოსავლების სამსახურის ერთიან მიდგომასთან დაკავშირებით.

ვირტუალური ზონის პირის საქართველოში დაბეგვრის შესახებ ახალი, 29.12.2023 წლის მეთოდური მითითება-შეჯამება

2022 წლის ბოლოს შემოსავლების სამსახურმა გამოსცა ახალი, რიგით მესამე მეთოდური მითითება N33544 ვირტუალური ზონის პირების დაბეგვრის შესახებ, რომელმაც გააუქმა წინა, რიგით მეორე მეთოდური მითითება N7547.

წინა მეთოდურთან შედარებით, ახალ მეთოდურ მითითებაში განსხვავებული მიდგომებია გაჟღერებული, საიდანაც გადასახადის გადამხდელებისთვის ზოგი დადებითია, ზოგიც – უარყოფითი, ანუ – დამამძიმებელი.

ახალ მეთოდურში გარკვეული საკითხები დაზუსტებას საჭიროებს. მიმდინარე საგადასახადო დავების გადაწყვეტა დაგვანახებს პრეცედენტებს, რომელთაც, სავარაუდოდ, სამომავლოდ დავეყრდნობით ვზპ-ების მიმდინარე საგადასახადო საკითხების გადაწყვეტისას.

გაითვალისწინეთ, რომ სტატიაში აღწერილი იყო ზოგადი მოსაზრებები. ნებისმიერ კონკრეტულ შემთხვევას ინდივიდუალური განხილვა და ანალიზი სჭირდება. ეს კი შესაძლებელია საგადასახადო კონსულტაციის ფარგლებში. 

ვირტუალური ზონის პირების საბუღალტრო და საგადასახადო მხარდაჭერა „თიფი სოლუშენის “ მიერ

ქართული საკონსულტაციო/საბუღალტრო კომპანია „თიფი სოლუშენი“ და მისი მმართველი პარტნიორი, გელა ბარშოვი სპეციალიზებულია „ვირტუალური ზონის პირის“ დაბეგვრასთან დაკავშირებულ საკითხებში.

ვირტუალური ზონის პირებისთვის საგადასახადო კონსულტაციის მისაღებად, ვზპ-ის სტატუსის მოსაპოვებლად, ვირტუალურო ზონის საწარმოს საგადასახადო შემოწმების ან/და საგადასახადო დავის პროცესში მხარდაჭერისთვის, შეგიძლიათ დაუკავშირდეთ სტატიის ავტორს, გელა ბარშოვს: gela.barshovi@tpsolution.ge ან/და კომპანია „თიფი სოლუშენის“ ვებგვერდზე შეავსოთ საკონტაქტო ფორმა: https://tpsolution.ge/ka/contact/